Αφορμή για αυτό το άρθρο είναι όλα όσα ακούσαμε, αλλά και είδαμε τους τελευταίους μήνες σε σχέση με την εκπαίδευση, τους εκπαιδευτικούς και το εκπαιδευτικό σύστημα στην Κύπρο. Ελατήριο για το άρθρο είναι και οι συγκρίσεις που έγιναν απ’ αφορμής της κρίσης στην εκπαίδευση, με εκπαιδευτικά συστήματα άλλων χωρών στην Ευρώπη.
Ο José Martí είπε: «Το να είσαι καλλιεργημένος, σημαίνει να είσαι ελεύθερος».
Οι Κουβανοί το γνωρίζουν πολύ καλά αυτό που έγραψε ο εθνικός τους ήρωας, συγγραφέας και ποιητής. Και δεν είναι τυχαίο που η σοσιαλιστική Κούβα με τον Φιντέλ Κάστρο στο τιμόνι, ενέταξε τους νέους στο επίκεντρο του κοινωνικού συνόλου και διέθεσε τα απαραίτητα χρήματα για την εκπαίδευση τους. Το 45% του ΑΕΠ της Κούβας δαπανάται για την πρωτοβάθμια εκπαίδευση. Το εκπαιδευτικό σύστημα είναι 100% επιδοτούμενο, πράγμα που σημαίνει ότι όλοι οι Κουβανοί μαθητές μπορούν να φοιτούν δωρεάν σε όλα τα επίπεδα, μέχρι και το επίπεδο των μεταπτυχιακών σπουδών. Μελέτη της UNESCO κατέδειξε ότι οι Κουβανοί μαθητές της 3ης και 4ης Δημοτικού υπερείχαν σε μεγάλο βαθμό έναντι των συνομήλικων τους στην Κεντρική και τη Νότια Αμερική στα μαθηματικά και τις γλωσσικές δεξιότητες.
Ας πάμε στη σοσιαλιστική Ρωσία. Ο μαζικός αναλφαβητισμός ήταν η «κληρονομιά» που άφησε η προεπαναστατική Ρωσία. Ο Λένιν το 1913, περιγράφοντας την κατάσταση είπε: «Τόσο άγρια χώρα, όπου να λεηλατούνται η εκπαίδευση, η μόρφωση και οι γνώσεις από τις λαϊκές μάζες, δεν έμεινε πια καμία στην Ευρώπη, εκτός από τη Ρωσία».
Σύμφωνα με στοιχεία που καταγράφονται στη Μεγάλη Σοβιετική Εγκυκλοπαίδεια και στη Μπροσούρα για τα 70χρονα της Σοβιετικής Εξουσίας, 3 στους 4 δεν ήξεραν γραφή και ανάγνωση. Τα 4/5 των παιδιών και των εφήβων δεν μπορούσαν να φοιτήσουν ούτε στα δημοτικά σχολεία. Όλες οι βαθμίδες της εκπαίδευσης και ειδικά οι ανώτερες και οι ανώτατες ήταν σχεδόν αποκλειστικό προνόμιο των πλουσίων.
Μετά την Οκτωβριανή Επανάσταση λοιπόν, εφαρμόστηκε πολιτική γενικής, δωρεάν και υποχρεωτικής Παιδείας για όλους. Στα τέλη του 1917 με αρχές του 1918, αυξήθηκε ο μισθός των δασκάλων. Άνοιξαν παντού σχολεία για ενήλικες και κέντρα εξάλειψης της αγραμματοσύνης. Εκδόθηκαν αλφαβητάρια και εκπαιδευτικά βιβλία. Εκατομμύρια άνδρες και γυναίκες κάθονταν στα θρανία το βράδυ μετά τη δουλειά. Ήδη το 1928, είχαν μάθει γράμματα 7 εκατομμύρια περίπου ενήλικες. Από το 1920 έως το 1940, έμαθαν γράμματα 60 εκατομμύρια ενήλικες. Σύμφωνα με τα στοιχεία της απογραφής του 1939, οι εγγράμματοι ηλικίας 9-49 ετών αποτελούσαν το 87.4%.
Το 1959 στη Σοβιετική Ένωση όλοι είχαν πρόσβαση στη μόρφωση. Καθιερώθηκε η κοινή φοίτηση των δύο φύλων στα σχολεία, χωρίστηκε το σχολείο από την εκκλησία και η εκκλησία με τη σειρά της από το κράτος, απαγορεύτηκαν οι θρησκευτικές τελετές και η διδασκαλία οποιουδήποτε θρησκευτικού δόγματος στα σχολεία και καταργήθηκαν οι σωματικές τιμωρίες. Το 1987, στην ΕΣΣΔ υπήρχαν περισσότεροι από 1.5 εκατ. επιστήμονες, ή το ¼ του παγκόσμιου συνόλου τους.
Ας δούμε όμως σήμερα ποια είναι τα δεδομένα στον κόσμο. Ένας στους πέντε 15χρονους στην Ευρώπη, όπως επίσης και πολλοί ενήλικες, δεν διαθέτουν τις βασικές ικανότητες ανάγνωσης και γραφής. Οι υπουργοί παιδείας της ΕΕ έθεσαν έναν κοινό στόχο για τη μείωση του ποσοστού των 15χρονων με χαμηλές αναγνωστικές ικανότητες από το 20% που είναι σήμερα, στο 15% μέχρι το 2020. Επίσης σύμφωνα με την UNESCO 781 εκατομμύρια ενήλικες (το 64% γυναίκες) είναι αναλφάβητοι. Επίσης αναλφάβητα είναι σχεδόν 120 εκατομμύρια παιδιά, κυρίως στις φτωχές χώρες της Ασίας και της Υποσαχάρειας Αφρικής.
Οι αριθμοί και τα δεδομένα για μια ακόμη φορά καταδεικνύουν ότι στο Σοσιαλισμό τα πράγματα ήταν αλλιώς. Ο άνθρωπος και οι ανάγκες του ήταν πάντα στο επίκεντρο!
