Το δικαίωμα στην αυτοδιάθεση των λαών κατοχυρώθηκε στο διεθνές δίκαιο, για πρώτη φορά, με το Άρθρο 1(2) του Χάρτη του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών, ενώ εφαρμόστηκε με το ψήφισμα υπ’ αριθμόν 1514/1960 της Γενικής Συνέλευσης του ΟΗΕ. Καθοριστικής σημασίας για την εδραίωση του δικαιώματος στην αυτοδιάθεση των λαών, υπήρξε το ψήφισμα υπ’ αριθμόν 2625/1970 του ΟΗΕ, στο οποίο το παραπάνω άρθρο ερμηνεύτηκε με τέτοιο τρόπο, ώστε οδήγησε στην ενδυνάμωση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και στη σύνδεση αυτών με το καθήκον του κράτους για διαρκή αντιπροσωπευτική διακυβέρνηση.
Βασικό πυλώνα της αρχής της αυτοδιάθεσης, υπό το πρίσμα του διεθνούς δικαίου, αποτελεί η απαγόρευση απόσχισης εδαφών. Η αρχή αυτή, διασφαλίζει μεταξύ άλλων, ότι τα κράτη που διεκδικούν την ανεξαρτησία τους από τους κατακτητές, δεν θα αποστερηθούν τμήματα των εδαφών τους, προτού λάβουν την ανεξαρτησίας τους.
Το Ηνωμένο Βασίλειο πριν παραχωρήσει στο κράτος του Μαυρίκιου την ανεξαρτησία του, κράτησε, όπως και στην Κύπρο, ένα μέρος του νησιωτικού συμπλέγματος, το οποίο χρησιμοποιείται μέχρι σήμερα ως αγγλοαμερικανική ναυτική και αεροπορική στρατιωτική βάση (νήσος Ντιέγκο Γκαρσία). Με βάση τη «συμφωνία ανεξαρτησίας» το ΗΒ δεσμεύεται να επιστρέψει το μέρος που κατέχει, μόνο όταν κρίνει πως δεν το χρειάζεται για στρατιωτικούς λόγους.
Το κράτος του Μαυρικίου στη Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ τον Ιούνιου του 2017 υπέβαλε αίτημα για να λάβει συμβουλευτική γνωμάτευση του Διεθνούς Δικαστηρίου της Χάγης. Το αίτημα έγινε αποδεκτό, καθώς 94 κράτη μέλη του ΟΗΕ ψήφισαν υπέρ και μόλις 15 κατά. Ως αποτέλεσμα εγκρίθηκαν να εξεταστούν δύο βασικά ερωτήματα από το ΔΔΧ:
- Ήταν νόμιμη η διαδικασία αποαποικιοποίησης του κράτους του Μαυρικίου, με την κήρυξη της ανεξαρτησίας του το 1968, ενόψει του γεγονότος ότι το ΗΒ διατήρησε υπό την κατοχή του το συγκεκριμένο έδαφος, προκειμένου να το χρησιμοποιεί ως στρατιωτική βάση;
- Ποιες είναι οι επιπτώσεις, σύμφωνα με το διεθνές δίκαιο, από τη συνεχή διαχείριση των Βάσεων εκ μέρους του ΗΒ, στο Αρχιπέλαγος του Τσάγκος (θαλάσσια περιοχή στον Μαυρίκιο) για τόσα χρόνια;
Ένα από τα αιτήματα του κράτους του Μαυρικίου είναι η επιστροφή κι επανεγκατάσταση των νόμιμων κατοίκων/κληρονόμων του Αρχιπελάγους του Τσάγκος στις νόμιμες κατοικίες τους. Το ΗΒ απέρριψε αυτό το αίτημα και αντ’ αυτού πρότεινε να χρηματοδοτεί τους νόμιμους κάτοικους/κληρονόμους προκειμένου να πραγματοποιούν ολιγόωρες επισκέψεις στις νόμιμες κατοικίες τους. Το ΗΒ συνειδητοποίησε όμως, πως υπάρχουν ακόμη μονάδες και κράτη που αντιστέκονται, καθώς ο εκπρόσωπος του κράτους του Μαυρικίου, καθηγητής Phillipe Sands, τόνισε πως «το δικαίωμα της αυτοδιάθεσης δεν είναι ζήτημα κληρονομιάς. Δεν βρισκόμαστε στην Αφρική του 19ου ή στις αρχές του 20ουαιώνα. Βρισκόμαστε στο Σεπτέμβριο του 2018», αφήνοντας να νοηθεί πως η ελευθερία του ατόμου δεν εξαγοράζεται, δεν κοστολογείται και δεν είναι διαπραγματεύσιμο υλικό αγαθό, αλλά υψίστης σημασίας αξία της ανθρωπότητας και του κράτους δικαίου.
Όπως φαίνεται ο πρώην Υπουργός του ΗΒ, Μπόρις Τζόνσον, στην πρόταση του για χρηματοδότηση των επισκέψεων, θεώρησε πως είχε απέναντι του τη σημερινή κυπριακή κυβέρνηση, η οποία δίχως ενδοιασμό, συμβιβάζεται με την ιδέα του αγγλοαμερικανικού ιμπεριαλισμού και θυσιάζει τα συμφέροντα και την ασφάλεια του κυπριακού λαού για χάρη του πλούτου. Η τελευταία αποκάλυψη, πως από τον Σεπτέμβριο του 2013 μέχρι τον Αύγουστου του 2017, λειτουργούσε αμερικάνικη αεροπορική βάση στην Κύπρο, αποτελεί το πιο πρόσφατο τρανό παράδειγμα παραχώρησης κυπριακού εδάφους από την κυβέρνηση, προκειμένου να εξυπηρετηθούν αμερικάνικοι σκοποί για τη «διασφάλιση και προστασία της δημοκρατίας» στη Μέση Ανατολή.
Είναι ηλίου φαεινότερο, πως η πλειοψηφία της πολιτικής ζωής της Κύπρου είναι απρόθυμη να παλέψει για ένα αληθινά κυρίαρχο κι ανεξάρτητο κράτος για τους πολίτες της. Βρισκόμαστε σε μια περίοδο που τα προσωπικά συμφέροντα και τα χρηματικά οφέλη, έχουν μεγαλύτερη αξία από την ανθρώπινη ζωή, την αξιοπρέπεια, την ελευθερία και τη βιοπάλη. Η «αυτοδιάθεση» της Κύπρου, η ιστορία και οι αγώνες του κυπριακού λαού, αποτελούν πλέον σημαντικό πιόνι στα χέρια της κυβέρνησης, και γίνονται έρμαιο στις ορέξεις των ιμπεριαλιστικών δυνάμεων που αποσκοπούν στον έλεγχο ξένων κρατών και τη διάλυση της εργατικής τάξης.
Όμως πάντα θα υπάρχει στον ορίζοντα μία ηλιαχτίδα φωτός που φέγγει ακόμη ως αποτέλεσμα των αγώνων και της αντίστασης του κυπριακού λαού. Ο κάθε άνθρωπος πρέπει να συνεχίσει να αντιστέκεται, να μην αφήνει τα όνειρα του να ξεθωριάζουν προς χάρη των χρυσοφόρων επενδύσεων, να μην αποδέχεται τον πλειστηριασμό της αξιοπρέπειας του.
Σημαντικός πυλώνας για πλήρη αυτοδιάθεση της Κύπρου, είναι το δικαίωμα του λαού της να αποφασίζει αυτοδύναμα για το διεθνές καθεστώς της επικράτειας και για τα κοινωνικοπολιτικά ζητήματα της χώρας. Μιας χώρας απεξαρτημένης από μητέρες πατρίδες κι οποιασδήποτε μορφής εγγυήτριες δυνάμεις. Η υποδούλωση, σε ένα παιχνίδι καλά στημένο από «άλλους» για εμάς, δεν αποτελεί επιλογή για ένα λαό που θέλει να ζει ελεύθερος.
Παναγιώτης Ηλία
