28η του Οκτώβρη σήμερα. Επέτειος του «όχι» του ελληνικού λαού κατά του φασισμού. Επέτειος της 28ης Οκτωβρίου που μαζί με την πάλη του ελληνικού λαού ενάντια στην τριπλή φασιστική κατοχή, αναδεικνύουν μηνύματα και διδάγματα για το σήμερα και το αύριο. Διδάγματα σημαντικά εν μέσω κλιμάκωσης του αντικομμουνισμού που ξαναγράφει παραχαράσσοντας την ιστορία, αφού οι αστοί φοβούνται το σοσιαλισμό – κομμουνισμό, τη μόνη πραγματική εναλλακτική στην καπιταλιστική βαρβαρότητα. Ένας αντικομμουνισμός που γιγαντώνεται εκ νέου ελέω καπιταλιστικής κρίσης και ενώ οι αντιθέσεις, οι ενδοϊμπεριαλιστικές αντιπαραθέσεις και τα αδιέξοδα του καπιταλισμού εγκυμονούν εκ νέου μεγάλους κινδύνους γενικευμένου πολέμου.
Γύρω από τη σημερινή επέτειο έχουν επίσης κτιστεί δυο μεγάλοι μύθοι που καταρρίπτονται από την ίδια την πραγματικότητα: Το «όχι» του Μεταξά και η περιβόητη «εθνική ενότητα»…
Η αντίσταση στη φασιστική εισβολή και μετέπειτα στην κατοχή, ανέδειξε ακόμη τη σημαντικότητα του λαϊκού παράγοντα, που ακόμη και μέσα στους πιο αρνητικούς συσχετισμούς, όταν επιλέξει να γίνει πρωταγωνιστής, αλλάζει την ιστορική εξέλιξη. Ακόμη ένα σημαντικότατο δίδαγμα σε εποχές που σοσιαλδημοκράτες και οπορτουνιστές καλλιεργούν νοοτροπίες «συμβιβασμών» και μειωμένες απαιτήσεις για να αποτρέψουν την ταξική πάλη και τη σύγκρουση με το καπιταλιστικό σύστημα. Λογικές και νοοτροπίες που αν επικρατούσαν τότε δεν θα γράφονταν οι ένδοξες σελίδες της ΕΑΜικής αντίστασης, αλλά και η ίδια η Αντιφασιστική Νίκη των Λαών με την ΕΣΣΔ στην προμετωπίδα του αγώνα. Στην ίδια δε την Ελλάδα, η σημερινή κυβέρνηση καπηλεύεται τους αγώνες και τις θυσίες του ΕΑΜ-ΕΛΑΣ για να ρίξει στάχτη στις λαϊκές μάζες για τις υπηρεσίες που προσφέρει στο κεφάλαιο και στον ιμπεριαλισμό…
Το «όχι» το είπε ο λαός
28 Oκτώβρη 1940. Στις 3 τα ξημερώματα ο Ιταλός Πρέσβης στην Αθήνα Ε. Γκράτσι επιδίδει στον Έλληνα δικτάτορα Ιωάννη Μεταξά τηλεγραφική διακοίνωση, με την οποία η φασιστική κυβέρνηση της Ιταλίας, που βρισκόταν σε εμπόλεμη κατάσταση με τη Βρετανία, απαιτούσε – ως «έμπρακτη» απόδειξη της ουδετερότητας της Ελλάδας – να της επιτραπεί να καταλάβει στρατιωτικά ορισμένες θέσεις στρατηγικής σημασίας επί ελληνικού εδάφους. Η επίδοση του τελεσιγράφου ήταν ουσιαστικά μια τυπική υπόθεση, δεδομένου ότι οι απαιτήσεις της ιταλικής πλευράς ήταν εξωφρενικές, αόριστα διατυπωμένες, ενώ έδιναν περιθώριο μόνο τριών ωρών για την αποδοχή ή την απόρριψή τους. Η επίθεση της φασιστικής Ιταλίας ήταν προαποφασισμένη. Αυτό εξηγεί και την αντίδραση του δικτάτορα Μεταξά, ο οποίος δεν έκανε τίποτε άλλο από το να αναγνωρίσει την κατάσταση: «Ώστε έχουμε πόλεμο» (“Alors, c’estla guerre” είχε πει στον Γκράτσι). Ο Μεταξάς δεν είπε κανένα «όχι». Το «όχι» το είπε ο ελληνικός λαός, τόσο στην αντιμετώπιση της ιταλικής και γερμανικής επίθεσης (που ακολούθησε μετά την αποτυχία του Μουσολίνι), όσο και στην εποποία της αντίστασης μέσα από το ΕΑΜ-ΕΛΑΣ και με μπροστάρη το ΚΚΕ.
Για το καθεστώς Μεταξά, η επιλογή στρατοπέδου στην ενδοϊμπεριαλιστική διαμάχη που είχε ξεσπάσει τότε, δεν είχε να κάνει με τις ιδεολογικές συγγένειες της τεταρτοαυγουστιανής δικτατορίας, αλλά με τα στρατηγικά συμφέροντα της ντόπιας αστικής τάξης και τους δεσμούς που είχε αναπτύξει με το βρετανικό κεφάλαιο. Γιατί ιδεολογικά ο Μεταξάς ήταν ταυτισμένος με τον ιταλικό φασισμό. Ας μην ξεχνούμε όμως, ότι ο φασισμός υπηρετεί το κεφάλαιο και το εκμεταλλευτικό σύστημα. Εξού και το καθεστώς Μεταξά, υπηρετώντας τα τότε συμφέροντα της ελληνικής αστικής τάξης, επέλεξε τη συμμαχία με τη Βρετανία.
Λαϊκή ενότητα υπήρχε, «εθνική» όχι
Πέραν του μύθου του «όχι» του Μεταξά, υπάρχει και ο μύθος περί «εθνικής ενότητας». Η ίδια η ζωή μέσα από την κατοχή, απέδειξε ότι οι αστοί δεν είχαν καμία διάθεση για ουσιαστική αντίσταση. Εξού και ο ρόλος αυτός έπεσε στους ώμους του λαϊκού παράγοντα με τους κατατρεγμένους κομμουνιστές, έμπειρους στην παρανομία, να αναλαμβάνουν τα ηνία.
Σκόπιμα επικαλούνται οι αστοί την «εθνική ενότητα» κάθε 28η του Οκτώβρη. Επιδιώκουν στο σήμερα να φύγουν την ταξική πάλη από το προσκήνιο. Όπως και σήμερα, έτσι και το 1940, υπήρχαν αυτοί που υπηρετούσαν το λαό και οι αστοί που είτε συνεργάστηκαν με τον κατακτητή, είτε διέφυγαν στο εξωτερικό, είτε καλλιέργησαν τη μοιρολατρία και την ηττοπάθεια… Η πλειοψηφία του ελληνικού λαού, υπό το ΕΑΜ-ΕΛΑΣ με βασικό καθοδηγητή και αιμοδότη το ΚΚΕ, έδωσε την σκληρή πάλη απέναντι στη φασιστική κατοχή. Πληρώνοντας βαρύ φόρο αίματος. Έχοντας να δώσουν την πάλη ενάντια στο καθεστώς Μεταξά, στην τριπλή κατοχή και στη δεύτερη κατοχή υπό τον βρετανικό ιμπεριαλισμό και την μοναρχοφασιστική κυβέρνηση που έστησαν υπό όσους έσωσαν το τομάρι τους διαφεύγοντας στο εξωτερικό κι όσους υπηρέτησαν τη ναζιστική κατοχή ως δοσίλογοι και ταγματασφαλίτες. Και δεν είναι μόνο η νεοναζιστική «Χρυσή Αυγή» που τους τιμά, αλλά και ολόκληρος σχεδόν ο αστικός κόσμος…
Κι ενώ οι αστικές δυνάμεις στο σήμερα επικαλούνται σε τέτοιες επετείους την «εθνική ενότητα», είναι χαρακτηριστικό ότι οι φυλακισμένοι και εξόριστοι από τη μεταξική δικτατορία κομμουνιστές ζήτησαν να σταλούν στο μέτωπο, κάτι που αρνήθηκε η δικτατορία Μεταξά. Και δεν έμειναν μέχρι εκεί. Όταν οι Γερμανοί κατέλαβαν στην Ελλάδα, παρέδωσαν τους κομμουνιστές κρατούμενους τους στους κατακτητές, περιλαμβανομένου του ΓΓ της ΚΕ του ΚΚΕ, Νίκου Ζαχαριάδη, που μεταφέρθηκε στο κολαστήριο του Νταχάου.
Που χωράει η «εθνική ενότητα» όταν απέναντι στον αγωνιζόμενο λαό, υπήρξαν οι αστοί που είτε συνεργάστηκαν ανοικτά με τον κατακτητή, είτε άφησαν το λαό και διέφυγαν στο εξωτερικό; Εκτός του ΕΑΜ και του ΕΛΑΣ υπό τον αρχικαπετάνιο Άρη Βελουχιώτη, oι λιγοστοί αστοί που επιχείρησαν να οργανώσουν «αντιστασιακές ομάδες», το έκαναν ως αντικομμουνιστικά τσιράκια των Βρετανών με στόχο την εξουσία την επόμενη μέρα της κατοχής.
Εξίσου σημαντικό είναι το γεγονός ότι οι αστοί επιμελώς αποκρύβουν το γεγονός ότι ο πόλεμος είναι η συνέχιση της ίδιας πολιτικής που ακολουθούν ως εκμεταλλευτές σε καιρό ειρήνης, αλλά που στον πόλεμο ακολουθείται με τα όπλα. Στην περίπτωση της ελληνικής αντίστασης, οι απελευθερωτές της Ελλάδας, ο ίδιος ο λαός, βρέθηκε στο στόχαστρο λίγο μετά την απελευθέρωση. Οι ταγματασφαλίτες, οι συνεργάτες των ναζί, οι μαυραγορίτες, αυτοί που διέφυγαν στο Κάιρο ή στο Λονδίνο, όλοι συνενώθηκαν υπό τον βρετανικό ιμπεριαλισμό για να κτυπήσουν βίαια τους απελευθερωτές της Ελλάδας και να υπερασπιστούν την εξουσία του κεφαλαίου. Ο αστικός κόσμος (είτε διέφυγε στο εξωτερικό, είτε συνεργάστηκε με τον κατακτητή, είτε προέβαλε λογικές ραγιαδισμού, είτε συνεργάστηκε με τους Βρετανούς για περιορισμένη αντίσταση), είχε ως κοινό στόχο τη διατήρηση της καπιταλιστικής εξουσίας μετά τον πόλεμο. Εξού και όλοι, με τον ένα ή τον άλλο τρόπο, πολέμησαν το ΕΑΜ-ΕΛΑΣ. Ο απελευθερωτής λαός δεν γεύτηκε τους καρπούς της νίκης του.
Η μόνη ενότητα που υπήρξε ήταν η λαϊκή ενότητα, συνθλίβοντας ακόμη και σήμερα όσους επιμένουν να κοροϊδεύουν τις πολιτικές της κοινωνικής συμμαχίας. Από την πρώτη στιγμή της ιταλικής εισβολής στην Ελλάδα, το διωκώμενο ΚΚΕ πρωταγωνίστησε σε αυτή τη συμμαχία. Από τα γράμματα του φυλακισμένου Ν. Ζαχαριάδη στον εθνικο-απελευθερωτικό αγώνα που μετέπειτα εκφράστηκε μέσα από το σχηματισμό του ΕΑΜ και του ΕΛΑΣ. Το ΚΚΕ παρά τις πληγές από τα χτυπήματα της δικτατορίας του Μεταξά που πήρε τη σκυτάλη από τις αντικομμουνιστικές διώξεις άλλων αστικών κυβερνήσεων (περιλαμβανομένου του περιβόητου «ιδιώνυμου» του Βενιζέλου), ανέλαβε το βάρος του αντιφασιστικού εθνικο-απελευθερωτικού αγώνα. Πλήρωσε μαζί με τις λαϊκές μάζες βαρύτατο φόρο αίματος.
Μέρος της ταξικής πάλης κι ο αντιφασιστικός αγώνας
Ακόμη ένα δίδαγμα της πάλης του ελληνικού λαού στην κατοχή, είναι το γεγονός ότι ο αντιφασιστικός αγώνας δεν μπορεί να είναι αποκομμένος από την ταξική πάλη για ανατροπή του καπιταλισμού, ο οποίος γεννά το φασισμό. Μια πάλη ενάντια στον καπιταλισμό και τον ιμπεριαλισμό. Άλλωστε, και ο Β’ Παγκόσμιος Πόλεμος ήταν αποτέλεσμα των ενδοϊμπεριαλιστικών αντιθέσεων (που όξυνε η καπιταλιστική κρίση στη δεκαετία του ‘ 30) μεταξύ των καπιταλιστικών κρατών που ξαναμοίραζαν τον πλούτο του κόσμου. Αυτό που άλλαξε τον πόλεμο ήταν ο κοινός στόχος των δυο αντιμαχόμενων καπιταλιστικών στρατοπέδων: Να καταστρέψουν το πρώτο εργατικό σοσιαλιστικό κράτος της ΕΣΣΔ. Ανεξάρτητα αν στην πορεία, οι πολεμικές επιχειρήσεις, εξανάγκασαν ΗΠΑ και Βρετανία να συμμαχήσουν με τη Σοβιετική Ένωση. Τη Σοβιετική Ένωση που πρωτοστάτησε στην Αντιφασιστική Νίκη των Λαών με πρωτόγνωρες θυσίες και αίμα. Θυσίες που γιγαντώνουν ακόμη περισσότερο την αντίδρασή μας στον εμετικό αντικομμουνισμό που προωθεί και η ΕΕ και επιχειρεί να εξισώσει τον ναζισμό με τον σοσιαλισμό-κομμουνισμό…
Και η αντιφασιστική πάλη των εργαζομένων και των λαϊκών στρωμάτων πρέπει να κατευθύνεται στα πλαίσια της ευρύτερης πάλης για ανατροπή της δικτατορίας των μονοπωλίων. Σημαντικό δίδαγμα της ΕΑΜικής Αντίστασης, όπως και η αναγκαιότητα ο λαός να μην μπαίνει κάτω από τη σημαία ξένων συμφερόντων ή των εκμεταλλευτών του, αλλά να χαράζει δικό του δρόμο με το βλέμμα στην εργατική εξουσία και στην κατάργηση της εκμετάλλευσης ανθρώπου από άνθρωπο.
Οι απελευθερωτές της Ελλάδας στο στόχαστρο
Το ΚΚΕ, εμπνευστής, καθοδηγητής και αιμοδότης της ΕΑΜικής Αντίστασης, ενάντια στη βάρβαρη τριπλή κατοχή (γερμανική – ιταλική – βουλγαρική), κέρδισε την εμπιστοσύνη της πλειοψηφίας του ελληνικού λαού. Το έπος αυτής της αντίστασης παραμένει απαράγραπτο, παρά την καθυστέρηση της σύνδεσης του απελευθερωτικού αγώνα με την πάλη για εργατική εξουσία.
Το έπος της αντίστασης παραμένει εκεί να δίνει διδάγματα ακόμη και μέσα από τα λάθη που συντελέστηκαν (συμβιβασμοί με αστούς και ιμπεριαλισμό, κυβερνήσεις λεγόμενης «εθνικής ενότητας», μετατόπιση της ταξικής πάλης για ανατροπή της καπιταλιστικής εξουσίας κτλ). Διδάγματα αντλούνται και μέσα από τα Δεκεμβριανά και τη Συμφωνία της Βάρκιζας και τη Λευκή Τρομοκρατία που ακολούθησε. Το «ποτέ πια Βάρκιζα», προσαρμοσμένο ανά περίπτωση συνθηκολόγησης-υποταγής, παραμένει πάντοτε επίκαιρο για την εργατική τάξη.
Eν μέσω κλιμάκωσης της Λευκής Τρομοκρατίας, στις 12 – 15 Φλεβάρη του 1946, ακριβώς ένα χρόνο μετά την υπογραφή της Συμφωνίας της Βάρκιζας, συνήλθε η 2η Ολομέλεια της ΚΕ του ΚΚΕ, η οποία, έστω και με αντιφάσεις και καθυστέρηση αποφάσισε τη διεξαγωγή ένοπλου αγώνα. Του δεύτερου αντάρτικου.
Eν μέσω συγκρούσεων με τις κυβερνητικές δυνάμεις των μοναρχοφασιστών και των Βρετανών ιμπεριαλιστών που ήρθαν ως νέοι κατακτητές στην Ελλάδα, στις 28 Οκτώβρη 1946 δημιουργείται το Γενικό Αρχηγείο Ανταρτών (στην ιστοριογραφία έχει κατοχυρωθεί σαν ημέρα ίδρυσης του ΔΣΕ η 28 Οκτώβρη, όμως η διαταγή για την ίδρυση του αρχηγείου έχει ημερομηνία 26/10/1946). Στις 27/12/1946 δίνεται επίσημα η ονομασία «Δημοκρατικός Στρατός Ελλάδας» (ΔΣΕ). Η δράση του ΔΣΕ αποτελεί την κορυφαία στιγμή της ταξικής πάλης στην Ελλάδα τον προηγούμενο αιώνα. Ο ΔΣΕ ως λαϊκός στρατός ήταν γέννημα της ανάγκης και της πραγματικότητας. Ήταν η επιλογή του ΚΚΕ στο δίλημμα υποταγή ή οργάνωση της πάλης. Ήταν η απόδειξη ότι η λεγόμενη «εθνική ενότητα» δεν μπορεί να υπάρχει όταν υπάρχουν τάξεις και κοινωνικές ανισότητες. Ήταν η λαϊκή ταξική πάλη ενάντια στο φασισμό, στον ιμπεριαλισμό, στην καπιταλιστική εξουσία.
