Nοέμβρης του 1973. Τότε, που οι ερπύστριες του τανκ έφραζαν το δρόμο της ελληνικής νεολαίας και του λαού κατά της φασιστικής χούντας. 45 χρόνια μετά το Νοέμβρη του ’73, το Πολυτεχνείο συγκινεί, εμπνέει, θυμίζει πως τα οράματά του τότε είναι ακόμα και σήμερα επίκαιρα. Κόντρα σε όσους έχουν «πάρει εργολαβία» τη «μουσειοποίησή» του, τη διαγραφή της ιστορικής μνήμης για τις αιτίες που οδήγησαν στην αμερικανοκίνητη χούντα, οι ταξικές δυνάμεις γνωρίζουν ότι η καλύτερη τιμή στον Νοέμβρη του ’73 είναι η συνέχιση του αγώνα για τα δικαιώματα των εργαζομένων και των λαών, η συνέχιση της πάλης ενάντια στα συμφέροντα των πολυεθνικών και του ιμπεριαλισμού. Αλήθεια πόσο εκτός της σημερινής πραγματικότητας είναι συνθήματα όπως «Ψωμί, παιδεία, ελευθερία», «Έξω οι ΗΠΑ, έξω το ΝΑΤΟ»;
Στο σημερινό κόσμο της καπιταλιστικής βαρβαρότητας όπου η εξαθλίωση των λαών εντείνεται εν μέσω βαθιάς καπιταλιστικής κρίσης, τα συνθήματα των φοιτητών του 1973 δεν είναι απλά επίκαιρα για ακαδημαϊκούς λόγους και ευχολόγια. Η πάλη του Πολυτεχνείου είναι επίκαιρη. Τα συνθήματά της συγκινούν ακόμη. Κάποιοι επιχείρησαν να «ξεγράψουν» το χαρακτήρα του Πολυτεχνείου. Κάποιοι προσπαθούν να μας πείσουν ότι ήταν μόνο αγώνας των φοιτητών κατά της λαομίσητης χούντας. Ξεχνούν τη συμμετοχή των εργατών και του απλού λαού. Ξεχνούν τον αντι-ιμπεριαλιστικό λαϊκό χαρακτήρα της κατάληψης. Ξεχνούν τα συνθήματα για λαϊκή κυριαρχία και πραγματική ανεξαρτησία. Επιχειρούν να την εκφυλίσουν και να την βάλουν στα μέτρα τους. Μια μικρότερη μερίδα επιμένει να σπιλώνει τη μνήμη της αντίστασης δικαιολογώντας τη χούντα! Τα οράματα του Πολυτεχνείου στην πραγματικότητα προδόθηκαν. Η μεταπολίτευση που ήρθε μετά τη μαύρη επταετία των συνταγματαρχών άφησε ανεκπλήρωτα τα οράματα του Πολυτεχνείου.
Το πραγματικό όραμα του Πολυτεχνείου
«Οι φοιτητές απ’ όλες τις σχολές στη διάρκεια του φοιτητικού κινήματος, συνειδητοποιήσαμε πως τα προβλήματά μας, σχετικά με τον εκδημοκρατισμό της Παιδείας και τη λειτουργία του εκπαιδευτικού συστήματος, δεν λύνονται χωρίς την αλλαγή της συγκεκριμένης πολιτικής κατάστασης. Αρχίζοντας έτσι πολιτικό αγώνα, οι φοιτητές και οι Ελληνες εργαζόμενοι που κλείστηκαν στο Πολυτεχνείο, ξεκαθαρίζουν τις θέσεις τους και καλούν τον ελληνικό λαό να συσπειρωθεί γύρω τους και να αγωνιστεί μαζί τους ώς την τελική νίκη.
- Πρωταρχική προϋπόθεση για την επίλυση όλων των λαϊκών προβλημάτων, θεωρούμε την άμεση παύση του τυραννικού καθεστώτος της χούντας και την παράλληλη εγκαθίδρυση της λαϊκής κυριαρχίας και της εθνικής ανεξαρτησίας.
- Η εγκαθίδρυση της λαϊκής κυριαρχίας συνδέεται αναπόσπαστα με την εθνική ανεξαρτησία από ξένα συμφέροντα που χρόνια στηρίζουν την τυραννία στη χώρα μας. Η πλατιά κινητοποίηση του ελληνικού λαού και η εκδήλωση συμπαράστασης απ’ όλες τις γωνιές της Ελλάδας είναι η καλύτερη απάντηση σε όσους επιχείρησαν να μας δυσφημίσουν. Ελληνικέ λαέ, ο αγώνας γύρω από τη λαϊκή κυριαρχία και την εθνική ανεξαρτησία σήμερα συνίσταται στις άμεσες μαζικές διεκδικήσεις, στα οικονομικά, επαγγελματικά και κοινωνικά σου προβλήματα, με απεργιακούς αγώνες, με μαζικές κινητοποιήσεις, με συλλαλητήρια, με προοπτική τη γενική απεργία για την ανατροπή της δικτατορίας. Η παρουσία μας εδώ αποτελεί κέντρο συσπείρωσης, κινητοποίησης και μαζικοποίησης του λαϊκού αγώνα. ΟΛΟΙ ΕΝΩΜΕΝΟΙ ΣΤΟΝ ΑΓΩΝΑ ΓΙΑ ΤΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΚΑΙ ΤΗΝ ΕΘΝΙΚΗ ΑΝΕΞΑΡΤΗΣΙΑ. 16 Νοέμβρη ’73».
Διακήρυξη της Συντονιστικής Επιτροπής του Πολυτεχνείου, 12 ώρες πριν την εισβολή των τανκς
Αυθόρμητο ξέσπασμα ή οργανωμένη πάλη;
Τελικά η τριήμερη κατάληψη του Πολυτεχνείου ήταν ένα τυχαίο γεγονός, ένα μεμονωμένο ξέσπασμα; Ξεπήδησε ασυνείδητα ή πατούσε πάνω σε πληθώρα αγωνιστικών διεργασιών που αναπτύχθηκαν τα μαύρα χρόνια της χούντας; Αναμφισβήτητα η εξέγερση του Πολυτεχνείου δεν ήταν ουρανοκατέβατη. Αλλωστε, όλο το προηγούμενο διάστημα –ειδικά το 1973– οι αγώνες του ελληνικού λαού είχαν δυναμώσει. Οι εργαζόμενοι παρά τη διορισμένη συνδικαλιστική ηγεσία και την τρομοκρατία της χούντας, προτάσσουν τα δίκαια αιτήματά τους και φτάνουν πολλές φορές μέχρι και την απεργία. Κινητοποιούνται και οι αγρότες οργανώνοντας συλλαλητήρια. Ιδιαίτερη ανάπτυξη είχε το φοιτητικό κίνημα. Από τις αρχές του 1973, χαρακτηριστικές στιγμές αποτελούν η συγκέντρωση στο Πολυτεχνείο (14 Φλεβάρη) που τη διαδέχθηκε επίθεση της αστυνομίας και παραβίαση ασύλου, οι δύο καταλήψεις της Νομικής (21-22 Φλεβάρη και 20 Μάρτη), το κλείσιμο και η διαδήλωση στην Ιατρική (16 Μάρτη) και άλλες. Όλα αυτά προετοιμάζουν το κλίμα μέσα στο οποίο θα εκδηλωθούν αργότερα τα γεγονότα του Πολυτεχνείου. Το ίδιο χρονικό διάστημα είχαμε αγωνιστικές διαδηλώσεις και αποχή στα Πανεπιστήμια Θεσσαλονίκης και Πάτρας. Προφανώς, λοιπόν, τα γεγονότα δεν ήταν αυθόρμητα. Αυθόρμητη μπορεί να ήταν η μορφή πάλης που προέκυψε, δηλαδή η κατάληψη του Πολυτεχνείου. Ως μορφή πάλης η κατάληψη είχε αξιοποιηθεί προηγουμένως και στη Νομική. Το αυθόρμητο, όμως, της μορφής και όχι της ίδιας της πάλης επαφίεται στο γεγονός ότι καμία παράταξη στο Πολυτεχνείο είχε σχέδιο ή απόφαση για κατάληψη.
Ο αγώνας ως προς το περιεχόμενο και τους στόχους του ήταν και συνειδητός και οργανωμένος και σε αυτόν πρωτοστάτησαν οι δυνάμεις της ΚΝΕ και της Αντι-ΕΦΕΕ που, ξεκινώντας από φοιτητικές διεκδικήσεις, κατάφεραν να αναδείξουν τον πραγματικό ένοχο, τον ιμπεριαλισμό και να θέσουν το ζήτημα στη σωστή του βάση με συνθήματα όπως «Λαϊκή κυριαρχία, εθνική ανεξαρτησία», «Εξω οι Αμερικανοί». Καθοριστικό σημείο στην εξέγερση του Πολυτεχνείου ήταν, επίσης, η τεράστια λαϊκή συμπαράσταση ως αποτέλεσμα του παράνομου ραδιοφώνου των φοιτητών και της κινητοποίησης των αντιστασιακών ομάδων και κύρια του παράνομου ΚΚΕ και της ΚΝΕ.
Δυστυχώς, η εξέγερση του Πολυτεχνείου δεν έριξε τη χούντα. Αυτή θα έπεφτε ένα χρόνο αργότερα μετά που ο λαός μας στην Κύπρο θα πλήρωνε το δίδυμο ιμπεριαλιστικό ΝΑΤΟϊκό έγκλημα του Ιούλη του 1974 που έθεσαν σε εφαρμογή η χούντα, τα ντόπια φασιστικά υποχείριά της και ο τουρκικός μιλιταρισμός.
Το χρονικό της εξέγερσης του Πολυτεχνείου
Τετάρτη, 14 του Νοέμβρη: Είναι πρωί και στο Πολυτεχνείο πραγματοποιείται φοιτητική συγκέντρωση με αίτημα να δοθεί άδεια για την πραγματοποίηση Γενικών Συνελεύσεων. Την ίδια ώρα γίνεται παμφοιτητική συγκέντρωση στη Νομική. Στις 14:00 οι φοιτητές από τη Νομική, ακούγοντας ότι στο Πολυτεχνείο γίνονται επεισόδια, κατηφορίζουν προς την Πατησίων. Υπάρχει αναβρασμός, όχι όμως επεισόδια. Η Αστυνομία έχει ήδη πάρει θέση γύρω από το κτίριο. Κόσμος έχει ήδη αρχίσει να μαζεύεται και έξω από το Πολυτεχνείο. Καταφθάνει εισαγγελέας και απειλεί με μηνύσεις, αν το πλήθος δεν διαλυθεί. Στις 19:00 περίπου 800 φοιτητές παραμένουν μέσα στο Πολυτεχνείο. Κάπου εκεί η κατάληψη αρχίζει de facto. Στις 21:00 είναι περίπου 1.500 άτομα. Έφυγαν μερικοί. Ολα τα στελέχη της ΚΝΕ έμειναν στο χώρο. Ανακύπτει η ανάγκη του συντονισμού και συγκροτείται 13μελής Συντονιστική Επιτροπή (Σ.Ε.). Από αυτούς, 8-9 πρόσκεινται στην Αντι-ΕΦΕΕ, ενώ οι υπόλοιποι είναι από τον Ρήγα Φεραίο και τους αριστεριστές. Στις 22:00 η Σ.Ε. στήνει έναν πρώτο ασθενικό πομπό, παίρνει υπό τον έλεγχό της τα μεγάφωνα, εξασφαλίζει προμήθειες και φροντίζει για την περιφρούρηση. Τυπώνονται αμέτρητες προκηρύξεις και κολλούνται αφίσες. Οι χιλιάδες λαού που έχουν συγκεντρωθεί για συμπαράσταση μένουν ως τη μια η ώρα τα μεσάνυχτα.
Πέμπτη, 15 του Νοέμβρη: Το πρωί έχει πέσει κάπως ο ενθουσιασμός. Ομως τις επόμενες ώρες το κλίμα αντιστρέφεται, καθώς η λαϊκή συμπαράσταση φουντώνει απότομα. Ο κόσμος που αρχίζει να συγκεντρώνεται στους γύρω δρόμους συγκρούεται με την Αστυνομία που τον εμποδίζει να ενωθεί με τους φοιτητές. Το απόγευμα 300 φοιτητές από την Πάτρα σπάνε τον κλοιό και μπαίνουν στο Πολυτεχνείο. Αργά το βράδυ εκλέγεται νέα, 32μελής αυτή τη φορά, Σ.Ε. Σε αυτήν, 7 είναι από την Αντι-ΕΦΕΕ, 8 από τον Ρήγα Φεραίο και οι υπόλοιποι είναι αριστεριστές ή ανοργάνωτοι.
Παρασκευή, 16 του Νοέμβρη: Tην ίδια ώρα (πρωί) που στην Αθήνα η αλληλεγγύη του κόσμου κορυφώνεται, φοιτητές στη Θεσσαλονίκη και στην Πάτρα προχωρούν με τη σειρά τους σε καταλήψεις στα πανεπιστήμια. Στις 12:00 μέλη της επιτροπής Μεγαρέων αγροτών επισκέπτονται τη Σ.Ε. Στις 15:30 στην πρώτη της συνεδρίαση, η νέα Σ.Ε. καταλήγει στη διακήρυξη με την οποία προσδιορίζεται ο χαρακτήρας της κινητοποίησης ως αντιφασιστική-αντιιμπεριαλιστική, απαιτεί άμεση πτώση της χούντας και εγκαθίδρυση λαϊκής κυριαρχίας. Διαδηλώσεις κατεβαίνουν προς το Πολυτεχνείο. Ο κόσμος που βρίσκεται σε κινητοποίηση στο κέντρο της Αθήνας φτάνει τους 150.000. Από το μεσημέρι διαδίδεται πως η Αστυνομία σκοπεύει να χτυπήσει το βράδυ. Παρόλ’ αυτά, δεν παίρνονται μέτρα από τη Σ.Ε. για μια οργανωμένη έξοδο από το Πολυτεχνείο. Στις 18:30 οι αστυνομικοί χτυπούν διαδηλωτές στα Χαυτεία. Οι συγκρούσεις γενικεύονται. Η Αστυνομία δεν διστάζει να ρίξει -εκτός από δακρυγόνα- και πραγματικά πυρά. Στις 19:00 τα μεγάφωνα μεταδίδουν το όνομα του πρώτου νεκρού. Η ατμόσφαιρα από τα δακρυγόνα είναι αποπνικτική. Στην πλατεία Βάθης διαδηλωτές σωριάζονται νεκροί. Εχει ήδη καταληφθεί το Δημαρχείο, ενώ ο λαός επιτίθεται στο Υπουργείο Δημοσίας Τάξης. Νεκροί και τραυματίες μέσα κι έξω από το Πολυτεχνείο.
Σάββατο, 17 του Νοέμβρη: 01:45. Η ατμόσφαιρα είναι εκρηκτική. Τα πρώτα τανκ κυκλώνουν το Πολυτεχνείο, ενώ ήδη έχουν καταφθάσει στρατιώτες και ΛΟΚατζήδες. Πλέον κάθε προσπάθεια αναίμακτης εξόδου από το χώρο είναι μάταιη. Στις 2:00 τρία τανκ σταματούν μπροστά από την κεντρική πύλη. Οι φοιτητές φωνάζουν: «Μην πυροβολείτε, είμαστε αδέλφια σας», «Ο στρατός είναι λαϊκός». Ενώ οι πυροβολισμοί συνεχίζονται, οι φοιτητές αρχίζουν να τραγουδούν τον εθνικό ύμνο. Στις 3:00 ύστερα από εντολή, ένα από τα τανκ πέφτει πάνω στην πύλη, ενώ πάνω της κρατιούνται φοιτητές. Ομάδες των ΛΟΚ και αστυνομικοί εισβάλλουν μέσα και κτυπούν.
17 Νοέμβρη 34 και 55 χρόνια πριν το Πολυτεχνείο…
Η μέρα που τα τανκς κτύπησαν το Πολυτεχνείο, η 17η του Νοέμβρη, συμπίπτει με τη Διεθνή Ημέρα Φοιτητών. Και αυτό γιατί την ίδια μέρα 34 χρόνια πριν το Πολυτεχνείο και τους Ελληνες φοιτητές, κάποιοι άλλοι φοιτητές στην Πράγα έδιναν τη δική τους μάχη με το φασισμό.
Την ίδια μέρα το 1939 οι Γερμανοί ναζιστές εισέβαλαν στο Πανεπιστήμιο της Πράγας μετά τις διαδηλώσεις και την αντίσταση των Τσεχοσλοβάκων φοιτητών ενάντια στην κατοχή. Ο χιτλεροφασισμός εκτέλεσε τότε 9 φοιτητές, έκλεισε τα πανεπιστήμια και έστειλε πέραν των 1.200 κομμουνιστών κι αντιφασιστών φοιτητών στα κολαστήρια των ναζιστικών στρατοπέδων συγκεντρώσεως. Καθιερώθηκε ως Διεθνής Μέρα Φοιτητών το 1941 από το Διεθνές Φοιτητικό Συμβούλιο, προκάτοχο της Διεθνούς Ενωσης Φοιτητών.
34 χρόνια μετά οι Έλληνες φοιτητές αντιστέκονται στο φασισμό και δέχονται τα φονικά πυρά του. Στην προμετωπίδα του Πολυτεχνείου οι κομμουνιστές. Τα παιδιά του παράνομου για χρόνια ΚΚΕ και της νεοσύστατης τότε ΚΝΕ. Υπενθυμίζοντας ακόμη μια ιστορική 17η του Νοέμβρη. Την ίδρυση του Σοσιαλιστικού Εργατικού Κόμματος Ελλάδας (ΣΕΚΕ), που το 1924 μετονομάστηκε σε ΚΚΕ. Στις 17 – 23 του Νοέμβρη του 1918 (4-10 Νοέμβρη με το παλιό ημερολόγιο) συνήλθε στον Πειραιά το ιδρυτικό Α’ Πανελλαδικό Σοσιαλιστικό Συνέδριο του ΣΕΚΕ. Έτσι το ΚΚΕ συμπληρώνει σήμερα 100 χρόνια αγώνων και θυσιών, με τις εκδηλώσεις τιμής να κορυφώνονται στην Αθήνα στις 25/11/2018.
