Πρωτοχρονιά του 1925. Μια νέα χρονιά στην Κύπρο της μαύρης βρετανικής αποικιοκρατίας και της εξαθλίωσης των λαϊκών μαζών. Η Πέμπτη αυτή σηματοδοτούσε, όμως, και την εμφάνιση στη Λεμεσό της εφημερίδας «Νέος Ανθρωπος» που μέσα σε πολύ δυσχερείς συνθήκες καταδίωξης για τους πρωτοπόρους κομμουνιστές υπηρέτησε τους εργαζομένους και τους φτωχούς ανθρώπους, που αργά αλλά σταθερά έκαναν τα πρώτα τους βήματα για να διεκδικήσουν τα δίκαιά τους.
Ήδη οι πρώτοι σοσιαλιστικοί πυρήνες είχαν εμφανιστεί στις αρχές της δεκαετίας του ’20 στη Λεμεσό ελέω των συνθηκών που δημιουργούσε η καπιταλιστική εξαθλίωση και το λαμπρό μήνυμα της Μεγάλης Οκτωβριανής Επανάστασης στη Ρωσία. Ενα από τα πρώτα βήματα των πρωτοπόρων κομμουνιστών ήταν η προσπάθεια για την έκδοση μιας δικής τους εφημερίδας, μιας εφημερίδας που θα εξέφραζε τις λαϊκές μάζες και δεν θα είχε καμία σχέση με τον αστικό Τύπο που εξέφραζε τους κάθε λογής πολιτικάντηδες, την αντιδραστική εθναρχία και τους δωσίλογους συνεργάτες των αποικιοκρατών που ακόμη και σήμερα κάποιοι θέλουν να τους παρουσιάζουν ως πατριώτες…
Ο ίδιος ο Λένιν το 1901 μέσα από το «Από πού ν’ αρχίσουμε» έδινε το σύνθημα για την αναγκαιότητα ύπαρξης ενός εκφραστικού οργάνου του κόμματος των εργαζομένων:
«Μας χρειάζεται κατά πρώτο λόγο μια εφημερίδα. Χωρίς αυτή είναι αδύνατο να διεξάγεται συστηματική, βασισμένη σε αρχές και ολόπλευρη προπαγάνδα και ζύμωση (…). Ο ρόλος, όμως, της εφημερίδας δεν περιορίζεται μόνο στη διάδοση ιδεών, μόνο στην πολιτική διαπαιδαγώγηση και την προσέλκυση πολιτικών συμμάχων. Η εφημερίδα δεν είναι μόνο συλλογικός προπαγανδιστής και συλλογικός διαφωτιστής, μα και συλλογικός οργανωτής. Σαν συλλογικός οργανωτής, η εφημερίδα μπορεί να παραβληθεί με τις σκαλωσιές που φτιάχνονται γύρω από ένα κτίριο που χτίζεται και χαράζουν το περίγραμμα της οικοδομής, διευκολύνουν την επικοινωνία ανάμεσα στους διάφορους οικοδόμους, τους βοηθούν να κατανέμουν τη δουλειά και να έχουν την εποπτεία των κοινών αποτελεσμάτων που επιτεύχθηκαν με την οργανωμένη δουλειά…».
Από τον «Πυρσό» στον «Νέο Ανθρωπο»
Οι Κύπριοι κομμουνιστές από την πρώτη στιγμή συνειδητοποίησαν τη σημασία των λεγομένων του Ρώσου επαναστάτη. Ακόμα και από την εμβρυϊκή του περίοδο το κομμουνιστικό κίνημα στην Κύπρο είχε ως πρώτο του μέλημα την κυκλοφορία μιας δικής του εφημερίδας. Οι πρώτοι μικροί σοσιαλιστικοί πυρήνες που εμφανίστηκαν τη δεκαετία του ’20 στη Λεμεσό κυκλοφόρησαν την πρώτη σοσιαλιστική εφημερίδα στην Κύπρο, τον «Πυρσό».
Ο «Πυρσός» «εφημερίς σοσιαλιστική», εκφραστικό όργανο σύμφωνα με την προμετωπίδα του «Κυπριακού Εργατικού Κόμματος», παρά τις ελλείψεις και τα προβλήματα, διαδραμάτισε ένα σημαντικό ρόλο στη διάδοση των σοσιαλιστικών ιδεωδών στην Κύπρο. Σκοπός «η οργάνωση των εργατών και των αγροτών για την επίτευξη σοσιαλιστικής πολιτείας». Η προμετωπίδα του «Πυρσού» μάς προσφέρει παράλληλα τη χρονική επικράτηση των κομμουνιστών έναντι άλλων οπορτουνιστικών στοιχείων μέσα στους πρώτους σοσιαλιστικούς πυρήνες. Τον Ιούνη του 1923 ο δεκαπενθήμερος «Πυρσός» εμφανίζεται ως εκφραστικό όργανο του «Κυπριακού Εργατικού και Αγροτικού Κόμματος», ενώ τον Νοέμβρη προστίθεται σε παρένθεση «Κομμουνιστικό». Ο «Πυρσός» έφθασε στο τέλος του όταν υπήρξε ρήξη του κινήματος με τον νομικό υπεύθυνο έκδοσης Π. Φασουλιώτη που επιθυμούσε να κλείσει υπόθεση λιβέλου εναντίον της εφημερίδας με έγγραφη δήλωσή του στον «Πυρσό» ότι όσα γράφηκαν για τον Ν. Κλ. Λανίτη ήταν ψευδή. Έτσι οι πρώτοι εκείνοι πυρήνες έχασαν το εκφραστικό τους όργανο τον Ιούλη του 1924. Δεν τα έβαλαν, όμως, κάτω και κατάφεραν την Πρωτοχρονιά του 1925 να εκδώσουν τον δεκαπενθήμερο «Νέο Ανθρωπο» (δεκαήμερος από τον Ιούνη του 1927) με υπεύθυνο τον Χαράλαμπο Σολομωνίδη, ως εκφραστικό όργανο του ΚΚΚ. Ο «Νέος Ανθρωπος» με τα 113 φύλλα του επιφορτίστηκε με το σοβαρό καθήκον να βοηθήσει στην οργανωτική συγκρότηση του ΚΚΚ που εμφανίστηκε επίσημα και με το ιστορικό Ιδρυτικό Συνέδριο του Δεκαπενταύγουστου του 1926.
Ο «Νέος Ανθρωπος» στο στόχαστρο της αντίδρασης
Ως φορέας της δράσης των πρωτοπόρων κομμουνιστών, ο «Νέος Ανθρωπος» συγκέντρωσε τα πυρά της αντίδρασης. Επανειλημμένα ο Χ. Σολομωνίδης δικάστηκε και φυλακίστηκε. Τον Μάρτη του 1925 δικάζεται για πρώτη φορά ο «Νέος Ανθρωπος», κάτι που επαναλήφθηκε πάμπολλες φορές. Η εφημερίδα αναγκάστηκε να αναστείλει τη λειτουργία της λόγω αγωγών εναντίον της (Μάρτης-Απρίλης 1926, Αύγουστος-Σεπτέμβρης 1927, Γενάρης-Ιούνης και Ιούλης-Δεκέμβρης 1929). Τα κενά αυτά αναπλήρωσαν ο «Εργάτης» (5 φύλλα, Αύγουστος-Σεπτέμβρης 1927) και ο «Νέος Εργάτης» (15 φύλλα μέσα στο 1929, ενώ άλλα 6 φύλλα του είχαν κυκλοφορήσει το 1928 παράλληλα με το «Νέο Ανθρωπο).
Οι αποικιοκράτες διώκουν τους πρωτοπόρους κομμουνιστές και υιοθετούν φασιστικούς νόμους ενάντια στον «κομμουνιστικό κίνδυνο». Ενδεικτικό είναι το γεγονός ότι ο τότε κυβερνήτης Στορς είχε ζητήσει το 1929 από τον Βρετανό πρέσβη στην Αθήνα αντίγραφο του αντικομμουνιστικού «Ιδιώνυμου» του Ελ. Βενιζέλου για να δει εάν μπορούσε να εφαρμοστεί στην Κύπρο…
Μέσα στα πλαίσια αυτών των μεθοδεύσεων, ο νέος τότε ανελεύθερος νόμος περί Τύπου είχε ως κύριό του στόχο το κλείσιμο του «Νέου Ανθρώπου». Με την επιβολή του νόμου περί Τύπου που προνοούσε την εγγύηση της εφημερίδας με ποσό 200 λιρών, οι Βρετανοί αποικιοκράτες ουσιαστικά στόχευαν στο κλείσιμο του «Νέου Ανθρώπου» και ήταν η μόνη εφημερίδα που θα αντιμετώπιζε σοβαρό οικονομικό πρόβλημα για να ανταποκριθεί σε αυτό το ποσό… Και πέτυχαν το στόχο τους. Οι βαριές οικονομικές νομικές απαιτήσεις (200 λίρες εγγύηση) έκλεισαν τον «Νέο Ανθρωπο». Όπως μας ενημερώνει το τελευταίο φύλλο της 27ης Αυγούστου 1930, το ΚΚΚ στην προσπάθειά του να συλλέξει τα απαιτούμενα χρήματα μάζεψε από φίλους του κόμματος 64 λίρες, 13 γρόσια και 2 σελίνια που δεν αρκούσαν για να κρατήσουν τον «Νέο Ανθρωπο» εν ζωή.
Αργότερα, τα λεφτά της εγγύησης βρέθηκαν, αλλά η αποικιακή κυβέρνηση αρνήθηκε να δώσει άδεια στην εφημερίδα δήθεν λόγω κακής διαγωγής του υπευθύνου της, όπως ανακοίνωνε με φυλλάδιό της η ΚΕ του ΚΚΚ στις 4 του Απρίλη του 1931…
Ιστορικό ντοκουμέντο της δράσης και των θυσιών των πρωτοπόρων κομμουνιστών
Από το πρώτο φύλλο του «Νέου Ανθρώπου» την Πρωτοχρονιά του 1925, η εφημερίδα δίνει το στίγμα των πρωτοπόρων κομμουνιστών.
«Το πρόγραμμά μας» έγραφε το πρωτοσέλιδο του ιστορικού πρώτου φύλλου που στην προμετωπίδα του έγραφε «Δεκαπενθήμερη εφημερίδα όργανο των εργατο-αγροτών και φτωχών βιοπαλαιστών (υπό τον πολιτικό έλεγχο του ΚΚΚ)».
«Απευθυνόμαστε σε σας εργάτες και χωρικοί γιατί ξέρουμε πως μονάχα στη δική σας ψυχή θα βρουν απήχηση τα λόγια μας αυτά. Δεν απευθυνόμεθα στους πλουτοκράτες αστούς μας γιατί αυτοί έχοντας τελείως αντίθετα συμφέροντα με τις απόψεις μας, ποτέ τους δεν θα πουν πως μιλάμε ορθά, ποτέ τους δεν θα πουν πως έχουμε δίκαιο. Πώς να μην τους έχουμε εναντίον μας όταν ο σκοπός μας φτωχέ εργάτη και ξεκληρισμένε χωρικέ θα είναι το οικονομικό σου ξεσκλάβωμα;» επισημαίνεται στο πρωτοσέλιδο του «Νέου Ανθρώπου». Προτού εμφανιστεί επίσημα το ΚΚΚ με το Ιδρυτικό Συνέδριό του, οι πρωτοπόροι κομμουνιστές έδιναν το στίγμα και τις θέσεις τους στους εξαθλιωμένους εργαζομένους και αγρότες.
Στο ίδιο πρώτο φύλλο μέσα από το ρεπορτάζ υπό τον τίτλο «Από την εργατική κίνηση της Λεμεσού» διαφαίνεται ότι πέραν των διακηρύξεων οι κομμουνιστικοί κύκλοι είχαν ήδη ξεκινήσει την πρακτική δράση τους για οργάνωση των εργαζομένων μέσα από αντίξοες πραγματικά συνθήκες. Για την ιστορία, το συγκεκριμένο κομμάτι αναφέρεται στην ίδρυση Σωματείου Κτιστών, Σωματείου Κουρέων και Σωματείου Αρτεργατών τον Οκτώβρη του 1924.
Στα φύλλα που ακολούθησαν τα επόμενα πέντε χρόνια, μέσα από τις σελίδες του ιστορικού αυτού εντύπου, βλέπει κάποιος τις πρώτες προσπάθειες οργάνωσης των κομμουνιστών στην Κύπρο. Βλέπει τις αποφάσεις του Ιδρυτικού Συνεδρίου (δημοσιεύτηκαν στις εκδόσεις της εφημερίδας μεταξύ 18 του Σεπτέμβρη και 24 του Δεκέμβρη 1926), αλλά και ρεπορτάζ όπως ο πρώτος εορτασμός της Πρωτομαγιάς και της Οκτωβριανής Επανάστασης στην Κύπρο. Βλέπει την καταδίωξη των κομμουνιστών από την αποικιοκρατία, την Εκκλησία και την αστική τάξη.
Μέσα από τις σελίδες του «Νέου Ανθρώπου» το ΚΚΚ επαναλαμβάνει επίσης φορτικά την αναγκαιότητα για ενιαίο μέτωπο Ε/κ και Τ/κ, ακόμη και αστών και προλετάριων στον κοινό αγώνα κατά της αποικιοκρατίας. Φυσικά η απάντηση των αντιδραστικών δυνάμεων και των αστών ήταν αρνητική…
Ακολούθησαν τα Οκτωβριανά του 1931, η παρανομία για το ΚΚΚ, οι εξορίες και οι φυλακίσεις. Στα μαύρα χρόνια της Παλμεροκρατίας οι κομμουνιστές βρήκαν άλλους τρόπους να διοχετεύουν τις θέσεις του με ανακοινώσεις και συνθήματα στους τοίχους, τη μόνη αντιαποικιακή αντίσταση, αφού η αστική τάξη μετά τα Οκτωβριανά είχε σκύψει κι επίσημα το κεφάλι στους Βρετανούς.
