Περί σχεδιοποίησης της Εθνικής Οικονομίας – Μέρος Α’ – Εισαγωγικά
- Σχεδιοποίηση της Εθνικής Οικονομίας και… ΓΕΣΥ
Γράφει: Κύπρος Κουρτελλάρης, M.Sc.*
Όταν μου ζητήθηκε -πριν αρκετό καιρό, πρέπει να το ομολογήσω- από την ιστοσελίδα neaskepsi.com, η πρώτη μου αντίδραση ήταν πως κάτι τέτοιο μόνο σε συνθήκες κοινωνικοποίησης των μέσων παραγωγής, δηλαδή σε μια σοσιαλιστική οικονομία μπορεί να πραγματοποιηθεί και να πετύχει. Κι αυτό σε μια ανθρωποκεντρική κοινωνία, όπου αποδέκτης των παραγώμενων αγαθών αλλά και των κρατικών δομών και της λειτουργίας τους θα είναι το κοινωνικό σύνολο. Το δε όποιο “κέρδος” -ή αν θέλετε η παραγώμενη αξία και υπεραξία- από την ανθρώπινη εργασία δεν θα “κουλιάζει” μηδέ θα… “αβκατίζει” στις τσέπες των αφεντικών καπιταλιστών, αλλά θα επιστρέφει μέσα από το κοινωνικό κράτος και πάλιν στον άνθρωπο. Υπό μορφή -κυρίως- κοινωνικών παροχών.
Παροχών στην υγεία, την εκπαίδευση, τον πολιτισμό, τον αθλητισμό και όπου αλλού ο άνθρωπος δραστηριοποιείται και/ή έχει ανάγκες έτσι που η ζωή του να είναι αξιοπρεπής και ανθρώπινη. Έτσι που η ζωή και η υγεία του να είναι εξασφαλισμένα κοινωνικά αγαθά και όχι εμπορεύσιμα αγαθά. Τα οποία -σε συνθήκες καπιταλισμού-ο άνθρωπος απολαμβάνει στο βαθμό -και το περιεχόμενο/ποιότητα- που έχει τα… απαραίτητα οικονομικά μέσα! Αν και όταν έχει, δηλαδή, το σχετικό κομπόδεμα… Με άλλα λόγια από την ζωή, την υγεία, τη μόρφωση, την ψυχαγωγία -σωματική και πνευματική- ακόμη και τα γηρατειά του ανθρώπου δεν μπορεί κάποιοι να βγάζουν κέρδος. Έτσι… απλά!
Αν θα επιχειρούσα ένα απλό, πλην απόλυτα τρανταχτό, παράδειγμα πως λειτουργεί ο τομέας της Υγείας σε ένα σοσιαλιστικό σύστημα σχεδιοποίησης της εθνικής Οικονομίας και μάλιστα σε σημερινές συνθήκες της απόλυτης κυριαρχίας του ολοκληρωτικού – επιθετικού καπιταλισμού, τότε θα επικαλούμουν αυτό της Κούβας. Η οποία μόνο στους τομείς της υγείας και της παιδείας δαπανεί πέραν του 50% του κρατικού προϋπολογισμού.
Και για να έχουμε και κάποιες συγκρίσεις, να προσθέσω και τούτο από την Κούβα: Η μακρινή -σ’ εμάς- αυτή χώρα της Καραϊβικής μετρά σήμερα 100 χιλιάδες γατρούς. Ένα από τους μεγαλύτερους παγκοσμίως, με το ποσοστό να αντιστοιχεί σε 9 γιατρούς ανά 1.000 κατοίκους! Κι εμείς κάνουμε πλάνα για το ΓΕΣΥ, σύμφωνα με το οποίο ο κάθε γιατρός ου σχεδίου θα παρακολουθεί… δυόμιση χιλιάδες ασθενείς! Αλλά είπαμε: η Κούβα είναι σοσιαλιστική χώρα και η Κύπρος καπιταλιστική…
Ουδέν αγαθό προσφέρεται δωρεάν στον καπιταλισμό…
Και έφερα, τότε που μου ζητήθηκε να γράψω για την σχεδιοποίηση της εθνικής οικονομίας, ως παράδειγμα το θέμα του ΓΕΣΥ. Το οποίο βρισκόμενο -τότε- στην επικαιρότητα, ένεκεν η προγραμματιζόμενη εφαρμογή του, έφερνε και τις ανάλογες αντιδράσεις. Αντιδράσεις που ακόμη υπάρχουν και σήμερα, κοντά τέσσερις μήνες από την εφαρμογή του. Με το λαό να γίνεται μάρτυρας ολοένα περισσότερων αλλαγών από τον αρχικό σχεδιασμό του, κατά τρόπο που είναι να διερωτάται, κάποιος, αν: όλα αυτά εφαρμοστούν ως απαιτεί ο ιδιωτιος τομέας παροχής ιατρικής και νοσηλευτικής φροντίδας -και οι κυβερνώντες δείχνουν να υιοθετούν- τελικά το ΓΕΣΥ θα είναι βιώσιμο ή μιαν καλήν πρωίαν το ταμείο θα βρεθεί μείον και το όλο οικοδόμημα θα…κλατάρει;
Προσωπικά πολύ φοβούμαι ότι αυτό θα γίνει. Το απεύχομαι, βέβαια, αλλά φοβούμαι ότι δεν θα διαψευστώ. Και ο κόσμος, οι εργαζόμενοι και οι συνταξιούχοι θα συνεισφέρουν χοντρά, αλλά δωρεάν σχέδιο υγείας δεν θα υπάρχει!
Βέβαια, στον καπιταλισμό ουδέν αγαθό -ακόμη αυτά της υγείας και της ζωής- δεν παρέχεται δωρεάν. Αν δεν πληρώσεις απλά δεν έχεις… Εξάλλου, το είχε γράψει τότε -λίγο αργότερα αφότου μου ζητήθηκε το άρθρο για την σχεδιοποίηση της εθνικής οικονομίας- πολύ εύστοχα σε άρθρο του στην ιστοσελίδα neaskepsi.com ο γιατρός/καρδιολόγος Μάριος Ιωάννου: “Όσοι μιλούν για πλήρη, ισότιμη και δωρεάν ιατροφαρμακευτική περίθαλψη για όλους ανεξαιρέτως τους πολίτες αυτού του κράτους, ντόπιους και ξένους, με ένα γενικό σύστημα υγείας (έτσι το διαφημίζανε τότε) ψεύδονται συνειδητά. “Αυτό -τόνισε ο Δρ. Μάριος Ιωάννου- σε συνθήκες καπιταλισμού δεν πρόκειται να επιτευχθεί ποτέ με κανένα σύστημα υγείας, όσο καλά σχεδιασμένο και αν είναι αυτό”. Τελεία!
Ο δρ. Ιωάννου με απλά και κατανοητά λόγια επεξήγησε -τετραγωνικά ορθά- την πιο πάνω θέση του: “Ο λόγος είναι πολύ απλός: Οι πιο εύποροι θα έχουν τη δυνατότητα να πληρώνουν μια ακριβή ιδιωτική ασφάλιση για να τυγχάνουν καλύτερης ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης. Αυτό δεν σημαίνει βέβαια ότι ένα κράτος δεν πρέπει να έχει ένα γενικό σύστημα υγείας το οποίο να παρέχει ένα δίκτυ προστασίας στους αδύναμους της κοινωνίας”.
Λόγια και πάλιν τετραγωνικά ορθά. Και πώς το κράτος μπορεί να παρέχει -στον τομέα της υγείας- ένα δίκτυ προστασίας στους αδύναμους της κοινωνίας, στους απλούς εργαζόμενους, τους συνταξιούχους, τους νέους, τους άνεργους, τις οικοκυρές και γενικά την πλειοψηφία του κόσμου που μόλις και μετά βίας τα βγάζει πέρας, ελέω καπιταλιστικού συστήματος; Μα με τα δημόσια νοσηλευτήρια, τη δημόσια ιατρική, νοσοκομειακή και φαρμακευτική περίθαλψη και φροντίδα.
Φευ, όμως: Το “καλό” -πλην σκληρά καπιταλιστικό- μας κράτος φρόντισε -με τις ομόφωνες ψήφους της βουλής, τρομάρα μας- να “διευκολύνει” την αποδόμηση των δημόσιων νοσηλευτηρίων. Δίνοντάς τα βορά στις ορέξεις του κεφαλαίου. Και εφηύρε την πολυλεγόμενη διοικητική και οικονομική… αυτονόμηση την δημόσιων νοσηλευτηρίων! Η οποία -προσέξτε, παρακαλώ- αποτελεί προϋπόθεση για την εφαρμογή του ΓΕΣΥ! Ενώ, κατά τα άλλα, τα δημόσια νοσηλευτήρια θα αποτελούν τη ραχοκοκαλιά του ΓΕΣΥ…
Τι σημαίνει -στην πράξη- η λεγόμενη διοικητική και οικονομική αυτονόμηση δημόσιων νοηλευτηρίων
Αλλά τι σημαίνει, παρακαλώ, διοικητική και -πρωτίστως- οικονομική αυτονόμηση των δημόσιων νοσηλευτηρίων; Τίποτε άλλο από μετατροπή των νοσηλευτηρίων σε επικερδείς επιχειρήσεις. Δηλαδή εκεί που τα δημόσια νοσηλευτήρια ίσαμε σήμερα πρέχουν στο λαό δωρεάν περίθαλψη, από τώρα και στο εξής θα την παρέχουν έναντι αμοιβής. Και για να είναι βιώσιμη, θα πρέπει να κάνουν και κέρδος. Βάζοντας, συνάμα, χρονικό ορίζοντα τερματισμού της επιδότησής τους από το κράτος. Ο οποίος λήγει σε τέσσερα χρόνια από σήμερα…
Έτσι, λοιπόν: Μετά από τέσερα χρόνια, αν τα δημόσια νοσηλευτήρια δεν προσαρμοστούν στους νόμους του καπιταλισμού, δηλαδή να είναι κερδοφόρα, τότε τα κλείνουνε τα ρημάδια. Κατά πώς προστάζουν οι καπιταλιστικοί νόμοι της οικονομίας της αγοράς. Εκτός και αν δουλέψει -που θα δουλέψει- ένας άλλος νόμος του καπιταλισμού: ο νόμος της αποκρατικοποίησης και εν συνεχεία “απορρόφησης” -σε τιμές ξεπουλήματος- των δημόσιων νοσηλευτηρίων από τα μεγάλα ιδιωτικά νοσηλευτήρια. Όπως -κακή ώρα- έγινε με το ξεπούλημα του Συνεργατισμού. Και πληρώσαμε -οι φορολογούμενοι πολίτες, δηλαδή- κι από πάνω την Ελληνική Τράπεζα. Η οποία καμώνεται πως τάχαμου εξαγόρασε τη Συνεργατική Κεντρική Τράπεζα, τρομάρα της!
Έτσι, σε ότι αφορά τα δημόσια νοσηλευτήρια, σε βάθος όχι πέραν των τεσσάρων χρόνων -εγώ λέω σε πολύ λιγότερο χρόνο, με τη συνεχή φυλλοροή των γιατρών από τα δημόσια νοσηλευτήρια, ελέω κυβερνητικής πολιτικής- με μαθηματική ακρίβεια θα πάει στράφι η -κατά τα άλλα- ραχοκοκκαλιά του ΓΕΣΥ και θα μας μείνουν τα ιδιωτικά νοσηλευτήρια. Για τα οποία, όμως, το κράτος και ο Οργανισμός Ασφάλισης Υγείας παρουσιάζονται έτοιμοι να κάνουν όποιες εκπτώσεις τους έχουν ζητήσει! Παραβιάζοντας τη φύση και τον όλο σχεδιασμό του ΓΕΣΥ…
Και τα νούμερα της ντροπής από την Ευρωπαϊκή Ένωση
Κι ένα… σύγχρονο παράδειγμα με νούμερα ντροπής: Δεν πάνε 3 βδομάδες (5 του Σεπτέμβρη) αφ’ ότου στις Βρυξέλλες “έσκασε” η εξής είδηση: Το 68% των θανάτων ατόμων κάτω των 75 χρόνων στην Ευρωπαϊκή Ένωση θα μπορούσε να αποφευχθεί! Κι αν σας ενδιαφέρει το νούμερο για την Κύπρο, αυτό είναι το 66,5%… Με άλλα λόγια το αφήγημα είναι ως εξής:
Στην Ευρωπαϊκή Ένωση -στις χώρες μέλη, δηλαδή- περίπου 1,7 εκατομμύρια άτομα ηλικίας κάτω των 75 ετών πέθαναν το 2016, αλλά μεταξύ αυτών περίπου 1,2 εκατομμύρια θάνατοι (68%) θα μπορούσαν να αποφευχθούν! Πιο συγκεκριμένα 741.000 θάνατοι που μπορούν να αποφευχθούν με αποτελεσματικές παρεμβάσεις στον τομέα της δημόσιας υγείας και της πρωτοβάθμιας πρόληψης και 422.000 θάνατοι που μπορούν να θεραπευτούν μέσω έγκαιρων και αποτελεσματικών παρεμβάσεων στον τομέα της υγειονομικής περίθαλψης! Αυτά δεν τα λέω εγώ αλλά η ίδια η στατιστική υπηρεσία -Eurostat- της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Παραμετροποιώντας τα νούμερα αυτά για την μικρή μας Κύπρο, η Eurostat μας πληροφορεί πως: στην Κύπρο 1172 θάνατοι θεωρήθηκαν «δυνητικά αποφευκτοί» το 2016, ένα 66,5% του συνολικού αριθμού θανάτων του πληθυσμού ηλικίας 75 ετών, εκ των οποίων οι 690 μέσω της πρόληψης -ή 39,2%- και 482 μέσω της θεραπείας, ή το 27,4%.
Προσέξτε: στην -κατά τα άλλα- προηγμένη Ευρωπαϊκή Ένωση, που κόπτεται ότι γνοιάζεται και μεριμνά -μίσhιμου- για το καλό και την υγεία των Ευρωπαίων πολιτών, περίπου 1,2 εκ. συνάνθρωποί μας κάτω των 75 ετών πέθαναν το 2016, ενώ θα μπορούσαν να σωθούν αν… Αν είχαμε πιο αποτελεσματικές παρεμβάσεις στον τομέα της δημόσιας υγείας και της πρωτοβάθμιας πρόληψης και αν υπήρχαν έγκαιρες και αποτελεσματικές παρεμβάσεις στον τομέα της υγειονομικής περίθαλψης! Τα σχόλια περιττεύουν. Όπως επίσης δεν χρειάζεται να σας πω εγώ που οδηγούν τον κόσμο οι πολιτικές των ηγητόρων της Ευρωπαϊκής Ένωσης και των κυβερνήσεων μίας εκάστης των κρατών μελών, της μικρής μας Κύπρου περιλαμβανομένης.
Η πλέον προοδευτική έκφραση της σοσιαλιστικής οικονομικής πολιτικής του κράτους
Καταληκτικά: Γράφοντας τον επίλογο στο σημερινό -εισαγωγικό- περί της σχεδιοποίησης της εθνικής οικονομίας πόνημα, να αναφέρω ότι ο σχεδιασμός της εθνικής οικονομίας είναι η πλέον προοδευτική έκφραση της σοσιαλιστικής οικονομικής πολιτικής του κράτους, η οποία καθιστά δυνατή την μακροπρόθεσμη ενοποίηση όλων των παραμέτρων και εργαλείων της σοσιαλιστικής οικονομίας. Είναι, θα μπορούσαμε να πούμε, ένα κοινωνικό πρόγραμμα στο οποίο συνδέονται η επιστημονική γνώση των αναγκών της αποδοτικής ανάπτυξης με τον καθορισμό των κοινωνικών και οικονομικών προτεραιοτήτων. Στόχος είναι η ενσωμάτωση αυτών μέσα σε ένα πρόγραμμα που θα οδηγεί στην επίτευξη της κοινωνικής προόδου -και των ανθρώπων, σαν το βασικό στοιχείο της κοινωνίας- καθορίζοντας τους στόχους της οικονομίας και τρόπους για να τους φτάσουν.
Αυτά τα… ολίγα, σαν μια πρώτη γεύση στο τι είναι η σχεδιοποίηση της εθνικής οικονομίας.
Στο επόμενο: Ο σοσιαλισμός είναι αδιανόητος χωρίς τη σχεδιασμένη ανάπτυξη ολόκληρης της οικονομίας
* Οικονομολόγος με ειδίκευση στη σχεδιοποίηση της Εθνικής Οικονομίας [απόφοιτος της Ανωτάτης Οικονομικής Σχολής (σήμερα Οικονομικό Πανεπιστήμιο) Πράγας]
