Τι είχαν και τι έχασαν, από την παλινόρθωση του καπιταλισμού, οι Ρώσοι

Περί σχεδιοποίησης της Εθνικής Οικονομίας – Μέρος Στ’ (τελευταίο)

Τι είχαν -στο σοσιαλισμό- και τι έχασαν – από την παλινόρθωση του καπιταλισμού- οι Ρώσοι

Γράφει: Κύπρος Κουρτελλάρης, M.Sc.*

Στο προηγούμενο -το πέμπτο στη σειρά περί σχεδιοποίησης της Εθνικής Οικονομίας άρθρο- απάντησα σε ένα θεωρητικό ερώτημα στο τι έφερε η παλινόρθωση του καπιταλισμού στις σοσιαλιστικές χώρες. Όπως και στο επιχείρημα που πρόβαλλαν -τότε και σήμερα, ακόμη…- κατά κόρον οι θιασώτες της παλινόρθωσης του καπιταλισμού. Ότι, δηλαδή, η κατάρρευση των τότε σοσιαλιστικών χωρών έφερε στους λαούς τους «αγαθά» που δεν είχαν. Όπως, λέγανε, «δημοκρατία και ελευθερία…».

Η διαπίστωση στην οποία κατέληγα -όχι αυθαίρετα, βέβαια αφού προσωπικά βίωσα και το σοσιαλισμό, βιώνω και τον καπιταλισμό- ήταν ότι η παλινόρθωση του καπιταλισμού -και συνακόλουθα κι ο ίδιος ο καπιταλισμός ως κοινωνικοοικονομικό σύστημα- αυτό που έφερε ήταν αφ’ ενός η κατάργηση όλων των ωφελημάτων που η σοσιαλιστική κοινωνία μέσα από τη σχεδιασμένη σοσιαλιστική οικονομία τους παρείχε κι αφ’ ετέρου έφερε στους ανθρώπους των χωρών αυτό το «δικαίωμα» και την «ελευθερία» να είναι φτωχοί, να είναι άνεργοι.

Απέκτησαν την «ελευθερία» να μην έχουν πρόσβαση στην εργασία, άρα και την «ελευθερία» να μην μπορούν να ικανοποιούν στοιχειώδεις ανάγκες της ζωής τους. Απέκτησαν ακόμη την «ελευθερία» να χάσουν την καθολική πρόσβαση στη δημόσια υγεία και δημόσια εκπαίδευση…

«Κέρδισαν» τέλος, την «ελευθερία» ο δημόσιος πλούτος και η κοινή ιδιοκτησία του, όπως και ο παραγώμενος πλούτος από την εργασία των εργαζομένων να φύγει από το λαό και να πάει στις τσέπες μιας δράκας ανθρώπων. Με άλλα λόγια, «κέρδισαν» το «δικαίωμα» και την «ελευθερία» να αποκτήσουν αφεντικά και να γίνονται αντικείμενο άγριας -καπιταλιστικής- εκμετάλλευσης!

Για σήμερα, λοιπόν, θέλω από το γενικό να πάμε στο ειδικό. Στο επιμέρους και στις… «λεπτομέρειες» της καθημερινότητας των ανθρώπων. Και να δούμε -μέσα και από αριθμούς- τι είχαν στο σοσιαλισμό και τι έχασαν από την παλινόρθωση του καπιταλισμού οι Ρώσοι. Θέλω δε να σημειώσω πως στο ερώτημα αυτό απάντησε εξόχως παραστατικά ο συνάδελφος -και σύντροφος- δημοσιογράφος Νίκος Μπογιόπουλος στον Ημεροδρόμο, στις 26 περασμένου Δεκέμβρη, που έκλειναν 27 χρόνια από το διάλυση της Σοβιετικής Ένωσης. Θυμίζω ότι στις 25 προς 26 Δεκέμβρη 1991, η κόκκινη σημαία έπαψε να κυματίζει στο Κρεμλίνο, μετά από 74 χρόνια…

Εικόνες από την Ρωσία της… «καπιταλιστικής δημοκρατίας»

Έχουμε, λοιπόν, και λέμε:

Μετά την πτώση της ΕΣΣΔ, πληθυσμός της Ρωσιας μειώθηκε κατά 7 εκατομμύρια. Δηλαδή από 149 εκ. το 1993 στα 142 εκ. το 2018. Κι αυτό λόγω της εκτίναξης τη θνησιμότητας. Μάλιστα, όπως υπολογίζεται επίσημα, η μείωση του πληθυσμού το 2025 θα φτάσει στα 18 εκατομμύρια και μέχρι το 2050 θα φτάσει τα 40 εκατομμύρια. Αυτό το τελευταίο, παρακαλώ, δεν είναι ούτε δικό μου, ούτε ασφαλώς του Νίκου Μπογιόπουλου. Είναι πρόβλεψη του ίδιου του Βλαντιμίρ Πούτιν, ο οποίος σε άρθρο του το 2012, στην «Komsomolskaya Pravda», έγραφε, ανάμεσα σ’ άλλα: «Αν οι παρούσες συνθήκες παραμείνουν οι ίδιες, το 2050 ο πληθυσμός θα είναι 107 εκατομμύρια». Αυτό χωρίς σχόλια. Μόνο με την υποσημείωση πως Πούτιν και Μεντβέντεφ έχουν διακηρύξει την «οριστική ρήξη» με το… σοβιετικό παρελθόν. Πως μεταφράζεται, λοιπόν, αυτή η «οριστική ρήξη», θα το δούμε και στη συνέχεια…
Το ποσοστό θνησιμότητας στη Ρωσία ειναι τόσο ψηλό, ώστε να συγκρίνεται με εκείνο των χωρών της Αφρικής. Δεν χρειάζεται δε να σας το υποδείξω εγώ ότι τα αίτια της αυξανόμενης θνησιμότητας αποδίδονται στην κατάρρευση του συστήματος Υγείας και Πρόνοιας. Όπως και στην κακή διατροφή και στο καθεστώς στρεσογόνων καταστάσεων, όπως η ανεργία, στο οποίο ζουν οι Ρώσοι από την παλινόρθωση του καπιταλισμού.
Ο διευθυντής του δημογραφικού ινστιτούτου της Μόσχας Ανατόλι Βισένσκι παρέθεσε στοιχεία στην “Le Monde”, σύμφωνα με τα οποία ένας στους τρεις άνδρες στη Ρωσία, πεθαίνει μεταξύ 20 και 60 ετών, ενώ οι Ρώσοι άνδρες έχουν σήμερα προσδόκιμο επιβίωσης τα 61,4 χρόνια. Με άλλα λόγια, ο μέσος όρος ζωής των Ρώσων είναι κάτω από πολύ φτωχώτερες χώρες, όπως π.χ. το Μπαγκλαντές. Αυτό σημαίνει πως: Το προσδόκιμο ζωής των ανδρών στη Ρωσία λίγο απέχει από τα επίπεδα που ίσχυαν την εποχή του τσάρου. Πριν εκατόν ολόκληρα χρόνια, δηλαδή!
Μη νομίσετε, όμως, ότι τα στοιχεία είναι καλύτερα για τα παιδιά και τις μητέρες. Κάθε άλλο: Η θνησιμότητα των παιδιών στον πρώτο χρόνο της ζωής τους έφτασε να είναι έως και 2 φορές ψηλότερη απ’ ότι στις οικονομικά ανεπτυγμένες χώρες! Ακόμη: Ο παιδικός πληθυσμός, σύμφωνα με στοιχεία του 2009, έχει μειωθεί τουλάχιστον κατά 12%, ενώ η μητρική θνησιμότητα στη Ρωσία καταγράφηκε εως και κατά πέντε (5) φορές ψηλότερη απ’ ότι στις οικονομικά ανεπτυγμένες χώρες! Θυμίζω, εδώ, ότι -κατά τα άλλα- η Ρωσία συγκαταλέγεται στις 8 πλουσιότερες χώρες του πλανήτη…
Από τα μεγαλύτερα θύματα της ανατροπής στη Σοβιετική Ένωση -και όχι μόνο- ήταν τα παιδιά⁽¹⁾. Αρκεί να αναφέρω πως: Η διευθύντρια της Γιούνισεφ, Κάρτολ Μπέλαμι, παρουσιάζοντας την έκθεση το 2004, είχε αναγκαστείνα παραδεχτεί ότι «η οικονομιή ανάπτυξη (μετά το 1990) στην Ανατολική Ευρώπη και την πρώην ΕΣΣΔ απέκλεισε τα παιδιά»!!!
Και ορισμένα, επί τούτου, νούμερα τρόμου:
• Σύμφωνα με τη Γιούνισεφ, ένα στα τρία παιδιά έφτασαν στην «μετακομμουνιστική» Ρωσία να ζει κάτω από το όριο της φτώχειας.
• Σύμφωνα με τη Γιούνισεφ, στις ρωσικές πόλεις κυκλοφορούν πάνω από 2 εκατομμύρια «παιδιά του δρόμου», ενώ πάνω από 700 χιλιάδες παιδιά βρίσκονται σε ιδρύματα «παρατημένα» από τις οικογένειές τους.
• Κάθε χρόνο στη μετασοβιετική Ρωσία, εξαφανιζονται πάνω από 30.000 παιδιά, τα οποία καταλήγουν στη «βιομηχανία» λευκής σαρκός, την παιδική πορνεία, είτε θυσιάζονται στο εμπόριο οργάνων…
Και ολίγα για την… «ελευθερία της φτώχειας»:
• Σύμφωνα με τη ρωσική στατιστική υπηρεσία «Rosstat», εντός του 2015 ο αριθμός των Ρώσων, τα εισοδήματα των οποίων δεν ξεπερνούσαν το ελάχιστο επίπεδο διαβίωσης, αυξήθηκαν σε σχέση με το 2014 κατά 6,7 εκατομμύρια άτομα και ανήλθαν στα 23 εκατομμύρια! Δηλαδή 1 στους 6 Ρώσους «ζούσε» -επισήμως- σε συνθήκες φτώχειας, που σημαίνει ότι δεν διέθετε ούτε καν τα 123 ευρώ μηνιαίως που έχουν ορίσει οι ρωσικές αρχές σαν όριο της φτώχειας στη χώρα…
• Τρία χρόνια μετά, εν έτει 2018, ο Ρώσος υπουργός Εργασίας Μαξίμ Τοπίλιν παραδέχτηκε ότι κάτω από το όριο της φτώχειας ζουν 20 εκατομμύρια Ρώσοι.
• Η αλήθεια, όμως, είναι ακόμα χειρότερη: Σύμφωνα με την έρευνα (Δεκέμβρης 2018) του Ινστιτούτου Κοινωνικής Ανάλυσης & Πρόβλεψης της Ρωσικής Ακαδημίας Εθνικής Οικονομίας & Δημόσιας Διοίκησης (σημείωση: υπάγεται στο Κρεμλίνο): Ι) το 22% των Ρώσων βρίσκεται στην κατηγορία των φτωχών, στην οποία ανήκουν τα άτομα τα εισοδήματα των οποίων δεν τους επιτρέπουν να αποκτήσουν τίποτα περισσότερο από τα βασικά είδη διατροφής, ΙΙ) το 35,6% των Ρώσων εντάσσεται στην κατηγορία του καταναλωτικού κινδύνου, ΙΙ) σύμφωνα με το διευθυντή του Ινστιτούτου Οικονομίας της Ρωσικής Ακαδημίας Ρουσλάν Γκρίνμπεργκ «μόνο το 20% του ρωσικού πληθυσμού ζει άνετα. Για το ήμισυ σχεδόν του πληθυσμού η ζωή είναι απλώς μια μάχη επιβίωσης»…
Και τώρα λίγα λόγια από την άλλη όχθη της «ελευθερίας»:
• Το 10% των πλουσιότερων ανθρώπων στη Ρωσία κατέχει το 85% του πλούτου της χώρας και από αυτούς το 1% των πλουσίων της χώρας κατέχει το 74% του συνολικού πλούτου της Ρωσίας! Η «επίδοση» κατατάσσει τη Ρωσία στη χώρα με τη μεγαλύτερη κοινωνική ανισότητα στον πλανήτη.
• Σύμφωνα με την αξιολόγηση και κατάταξη των πλουσιότερων ανθρώπων της Ρωσίας, ο αριθμός των Ρώσων δισεκατομμυριούχων σε σχέση με το 2004 τριπλασιάστηκε και από τους 36 πήγε στους 111. Αυτοί οι 111 άνθρωποι -σε ένα πληθυσμό 143 εκατομμυρίων- κατέχουν το 20% σχεδόν του συνολικού πλούτου. Οι 20 πλουσιότεροι εξ αυτών διαθέτουν περιουσία άνω των 227 δισ. δολαρίων.
• Επίσης το 2013 η αξία των περιουσιακών στοιχείων των 200 πλουσιότερων Ρώσων επιχειρηματιών είχε καταμετρηθεί στα 488,3 δισ. δολάρια, δηλαδή κατά 42 δις δολάρια περισσότερα σε σχέση με την προηγούμενη χρονιά.⁽²⁾

⁽¹⁾ Αυτά τα καταθλιπτικά νούμερα φέρνουν στη σκέψη μας το πάντα διαχρονικό τραγούδι του Μίκη Θεοδωράκη, σε στίχους Λευτέρη Παπαδόπουλου, «Κάποτε θα ’ρθουν να σου πουν…». Το θέμα, βέβαια, ποιο το πραγματικό μέλλον για το παιδί, για όλα τα παιδιά του κόσμου στο σημερινό βάρβαρο, ακραίο και ολοκληρωτικό καπιταλισμό; Το παράδειγμα της Ρωσίας, μετά την ανατροπή του σοσιαλισμού, μιλά από μόνο του…

Πάυλος Σιδηρόπουλος – Κάποτε θα ‘ρθουν

Κάποτε θα ’ρθουν να σου πουν

πως σε πιστεύουν, σ’ αγαπούν

και πώς σε θένε

Έχε το νου σου στο παιδί,

κλείσε την πόρτα με κλειδί

ψέματα λένε

Κάποτε θα ’ρθουν γνωστικοί,

λογάδες και γραμματικοί

για να σε πείσουν

Έχε το νου σου στο παιδί

κλείσε την πόρτα με κλειδί,