Με βάση τις πρόσφατες στατιστικές του Διεθνούς Ινστιτούτου Ειρήνης της Στοκχόλμης (SIPRI), κατά το έτος 2019 οι παγκόσμιες στρατιωτικές δαπάνες σημείωσαν τη μεγαλύτερη αύξηση από το 1988, φτάνοντας στο υψηλό επίπεδο των $1.917 δισεκατομμυρίων δολαριών. Συγκεκριμένα σύμφωνα με το SIPRI οι παγκόσμιες στρατιωτικές δαπάνες αντιπροσωπεύουν το 2.2% του παγκόσμιου Ακαθάριστου Εγχώριου Προϊόντος (ΑΕΠ), το οποίο ισοδυναμεί με περίπου $249 ανά άτομο. Στο πλαίσιο αυτό, ο Δρ. Nan Tian, ερευνητής του ινστιτούτου SIPRI αναφέρει πως «το 2019 οι παγκόσμιες στρατιωτικές δαπάνες ήταν αυξημένες κατά 7.2% σε σχέση με το 2010, γεγονός που φανερώνει την επιτάχυνση της αυξητικής τάσης που απαντάται στον τομέα των στρατιωτικών δαπανών εντός των τελευταίων χρόνων». Η χώρα που ηγείται στον τομέα των στρατιωτικών δαπανών είναι οι ΗΠΑ. Παράλληλα, στην Γερμανία οι στρατιωτικές δαπάνες αυξήθηκαν κατά 10% το 2019 σε σχέση με το 2018, αγγίζοντας τα $49,3 δισεκατομμύρια δολάρια, ποσό που αποτελεί τη μεγαλύτερη αύξηση αμυντικού προϋπολογισμού στον τομέα των στρατιωτικών δαπανών μεταξύ των 15 κορυφαίων κρατών στον κόσμο.
Την ίδια ώρα στις περισσότερες χώρες τα δημόσια συστήματα υγείας καταρρέουν και πασχίζουν να δεχθούν και να περιθάλψουν τους ασθενείς, καθώς η πανδημία του κορωνοϊού επιβεβαιώνει τις ελλείψεις σε εξοπλισμό και την υποστελέχωση σε ανθρώπινο δυναμικό. Από την άλλη, παγκοσμίως παρουσιάζεται ραγδαία αύξηση της ανεργίας, ενώ όλο και μεγαλύτερο ποσοστό εργαζομένων απασχολείται υπό το καθεστώς άτυπων μορφών εργασίας. Συγχρόνως, παρατηρείται μείωση των δαπανών σε θέματα κοινωνικών ασφαλίσεων, με τα κράτη να αναζητούν διάφορους τρόπους για να διασφαλίσουν τη χρηματοδότηση των ταμείων.
Τα παραπάνω υπογραμμίζουν την «κανονικότητα» που ζούμε, καθώς επίσης και τις προτεραιότητες των κυβερνήσεων που υιοθετούν νεοφιλελεύθερες πολιτικές, οι οποίες αποσκοπούν στην αύξηση του κεφαλαίου μέσω ιμπεριαλιστικών πρακτικών. Η συνεχής αύξηση των στρατιωτικών δαπανών επιβεβαιώνει πως η ευημερία των λαών τίθεται σε δεύτερη μοίρα. Επιπλέον, η αύξηση αυτή καταδεικνύει το γεγονός πως οι πολιτικές που ακολουθούνται και θα συνεχίσουν, δεν στηρίζονται στην αλληλεγγύη και τη συνεργασία των λαών, αλλά στα οικονομικά συμφέροντα και κυρίως στον άνισο «διαμοιρασμό» του πλούτου σε βάρος των «αδυνάτων» χωρών και της εργατικής τάξης. Αντιθέτως, όπως φαίνεται η πανδημία θα χρησιμοποιηθεί ως ένα ακόμη εργαλείο για την ενίσχυση της ήδη υπάρχουσας πολιτικής που ακολουθείται: Από τη μία προκρίνεται η αύξηση του στρατιωτικού εξοπλισμού κι από την άλλη τα ταμεία κοινωνικών ασφαλίσεων να είναι άδεια, καθιστώντας αδύνατο να επιτελέσουν το σκοπό τους.
Τέλος, η στρατιωτικοποίηση των κρατών οδηγεί στην αποδυνάμωση του κράτους πρόνοιας, στην εξαθλίωση της κοινωνίας και στην αδυναμία κοινωνικής κινητικότητας με συνακόλουθο τη διατήρηση όχι μόνο των κοινωνικών τάξεων, αλλά και του χάσματος ισότητας. Παράλληλα, οι προηγμένες καπιταλιστικές χώρες εξακολουθούν να βρίσκονται στο κυνήγι του κέρδους και του υπερκέρδους στοχεύοντας στην εκμετάλλευση των πλουτοπαραγωγικών πηγών άλλων χωρών και στην επένδυση κεφαλαίων. Φυσικά όλα αυτά επιτυγχάνονται με την καταπίεση των εργαζομένων μέσω της διάβρωσης των εργασιακών τους δικαιωμάτων και της καθυπόταξης κάθε μορφής αντίστασης και αμφισβήτησης της κυριαρχίας της καθεστηκυίας τάξης.
Στη θέαση όλων αυτών δεν πρέπει να μείνουμε απλοί παρατηρητές. Με γνώμονα ουσιαστικά τη διαφύλαξη της ανθρώπινης ύπαρξης και την επίτευξη πραγματικής κοινωνικής ευημερίας, οφείλουμε να καταδείξουμε πως η κούρα εξοπλισμών και οι στρατιωτικές δαπάνες είναι αντιπαραγωγικές και αποτελούν σπατάλη του πλούτου που παράγουν οι εργαζόμενοι. Είναι ηλίου φαεινότερο πως τα λόγια του Κάρλ Μάρξ είναι πιο επίκαιρα από ποτέ: «από άμεση οικονομική άποψη (οι δαπάνες για την αύξηση των στρατιωτικών εξοπλισμών) είναι το ίδιο σαν να πετάει το έθνος στη θάλασσα ένα μέρος του κεφαλαίου του».
Αναλυτικά η έκθεση του Διεθνούς Ινστιτούτο Ειρήνης της Στοκχόλμης: https://reliefweb.int/report/world/sipri-fact-sheet-april-2020-trends-world-military-expenditure-2019
Συγκριτικό διάγραμμα πληροφοριών (Infographic) των στρατιωτικών δαπανών και των δαπανών υγείας: http://demilitarize.org/resources/gdams-healthcare-not-warfare-infographic/
Παναγιώτης Ηλία
