Τα βιώματα του λαού κατά τις πρώτες δύο δεκαετίες του 21ου αιώνα αξίζουν πολλά. Κι’ όμως σοβαρά μαθήματα δεν πήραμε. Οι σκληρές πραγματικότητες που βιώνει η εργατική τάξη και οι οποίες οξύνονται από την ασυδοσία της κυβέρνησης, οι επικείμενες βουλευτικές εκλογές με τις αδυναμίες και ελλείψεις πολιτικών προγραμμάτων επιβεβαιώνουν ότι οι κυρίαρχες προσεγγίσεις δεν αμφισβητούνται, ενώ μάλιστα είναι χρεωκοπημένες. Μια αναδρομή στην εμπειρία χρόνων μπορεί να μας φέρει αντιμέτωπους με τις ευθύνες του παρόντος.
Με σκοπό την ένταξη στην Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΕ) ψηφίστηκε ανεύθυνα το 2004, σε μερικές νύχτες στη Βουλή, όλο το νομικό δίκαιο της ΕΕ που μετατράπηκε σε νόμους αυτού του κράτους. Όχι μόνο ο λαός, αλλά ούτε οι ίδιοι οι εκπρόσωποι του είχαν σαφή εικόνα τι ψήφιζαν. Η πράξη ολοκληρώθηκε με την «νέα επιτυχία» της ένταξης της Κύπρου στην Ευρωζώνη, το 2008, στην Οικονομική και Νομισματική Ένωση της «σταθερότητας». Το κυπριακό νόμισμα και Κεντρική Τράπεζα Κύπρου (ΚΤΚ) υπάχθηκαν στο τότε Ευρωσύστημα με ρυθμιστή της νομισματικής πολιτικής την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα (ΕΚΤ). Στο κυπριακό «συμφέρον» με το ταξικό περιεχόμενο που περιλαμβάνει, προστέθηκε το ευρωπαϊκό «συμφέρον», των αρχουσών τάξεων. Ό,τι συμφέρει στο μεγάλο κεφάλαιο με γερμανικό, γαλλικό, πολυεθνικό πρόσημο, υποβλήθηκε στο λαό ότι συμφέρει και στην Κύπρια εργαζόμενη, το μικρομεσαίο, το μισθωτό δημοσίου, την πωλήτρια.
Η μεγάλη κρίση του καπιταλισμού ξέσπασε το 2008 και οι ανοικτές ροές κεφαλαίων έπληξαν τη φιλελευθεροποιημένη σε μεγάλο βαθμό οικονομία της Κύπρου. Ο (απο)ρυθμισμένος από την ΕΚΤ τραπεζιτικός τομέας επένδυσε το συσσωρευμένο πλεονάζων κεφάλαιο που διέθετε στο γρήγορο κέρδος του χρηματοπιστωτικού τομέα, αφού οι παραγωγικοί τομείς δεν αποδίδουν γρήγορο και μεγάλο κέρδος. Μέχρι που να καταλάβουμε τι μας κτύπησε, έγιναν της μόδας λέξεις spreads, derivatives, ομόλογα, hedge funds. Αλλά δεν μάθαμε. Οι ίδιες φούσκες τραπεζών και επιχειρήσεων ανάπτυξης γης επανασυστήθηκαν και σήμερα. Με την προσθήκη ξένων κολοσσών-ιδιωτικών επενδυτικών ταμείων χρέους και πολιτικής στήριξης στο δόγμα «ανάπτυξη μέσα από το ιδιωτικό κεφάλαιο». Έχουν ξανά και την πολιτική στήριξη του συστήματος. Τώρα, δημιουργούν τη νέα κυοφορούμενη οικονομική κρίση με ευκαιριακή ανάπτυξη, ενώ ο πλούτος δεν διανέμεται ασφαλώς ισόμετρα. Το κράτος υποστήριξε με διάφορα μέσα αυτή την νέα κρίση (κίνητρα, διαφήμιση, διαβατήρια).
Έπειτα, για να «καταπολεμήσουν» το χρέος, έπρεπε να καταχρεωθούμε με νέο δημόσιο χρέος και να εφαρμοστούν συνθλιπτικά μόνιμα μέτρα λιτότητας που έγιναν νόμοι στην Βουλή. Οι επενδύσεις τραπεζών και ασφαλιστικών εταιριών Γερμανίας και Γαλλίας στις χώρες της περιφέρειας ήταν τεράστιες για να χάσουν τα κέρδη τους, πάνω από €1 τρις. Επιπλέον, για να διασωθούν οι τράπεζες από τα μη-εξυπηρετούμενα δάνεια, νέα εργαλεία νομοθετήθηκαν για την κατάσχεση περιουσιών. Και όλα αυτά βρίσκονται εντός των Μνημονιακών Συμβάσεων και της Μεταμνημονιακής Εποπτείας που κάθε έξι μήνες διενεργεί η Τρόικα της Ευρωπαϊκής Ένωσης και θα διενεργεί μέχρι την αποπληρωμή του 75% του δημόσιου χρέους. Σήμερα, κάθε φορά που αγοράζουμε χρέος από τα ξένα ιδιωτικά funds (αγορές τις ονομάζουν) για να αποπληρωθούν τα παρόντα χρέη και δαπάνες, πλασάρεται σαν μια μεγάλη επιτυχία. Εντούτοις με δανεικά υποθηκεύεται η ευημερία μας, οι πόροι της Κύπρου και αυξάνεται η εξάρτηση της οικονομίας από κολοσσιαία συμφέροντα.
Ακολούθως, καλωσορίσαμε και τα αρπακτικά των Ιδιωτών Επενδυτών Χρέους (Apollo Global Management, APS, Altamira Asset Management, Pepper European Servicing, PIMCO). Γυροφέρνουν τις τράπεζες για να αγοράσουν φτηνά τα χρέη νοικοκυριών, ασφαλιστικών ταμείων και επιχειρήσεων, ώστε να τα εκμεταλλευτούν πουλώντας ή αναλαμβάνοντας την είσπραξη. Για να εξυγιανθούν οι τράπεζες με βάση το Μνημόνιο και την ΕΕ, πρέπει να πωληθούν τα δάνεια αν τα τελευταία δεν εξυπηρετούνται. Αποτέλεσμα, νέα μεγάλη αναδιανομή πλούτου και μεγαλύτερη εξάρτηση από το διεθνές κεφάλαιο. Νταβαντζήδες των λαών που μέσα από την Ένωση Κεφαλαίων που δημιούργησε η ΕΕ μετά την κρίση, αποτελούν σήμερα ένα από τους μεγαλύτερους τομείς κερδοφορίας. Οι Ιδιώτες Επενδυτές Χρέους (PDI), αθροιστικά κατέχουν πλέον δάνεια και ακίνητα αξίας σχεδόν 1 τρισεκατομμυρίων (964 δις) στην ΕΕ, ενώ μόνο στην Κύπρο, την Ελλάδα, την Ιρλανδία και την Πορτογαλία ολοκλήρωσαν συμφωνίες έως το 2019 που αποτιμήθηκαν σε €144 δις (Deloitte, 2019).
Είναι εμφανές ό,τι οι δυνάμεις που βρίσκονται πίσω από τις εκποιήσεις είναι υπέρτερες και το παιχνίδι αν δεν ήταν ήδη στημένο από την αρχή, σε Ευρώπη και Κύπρο, εξελίχθηκε σε σικέ, αφού κανείς δεν φαίνεται να αμφισβητεί εμπράκτως το κοινωνικο-οικονομικό ξεπούλημα της Κύπρου. Τα πολιτικά κόμματα θέλουν ενόψει εκλογών να τροποποιήσουν το νόμο περί αφερεγγυότητας, έστω λίγο. Τους θύμισε ο διοικητής της Κεντρικής Τράπεζας, ο θεσμός-φρουρός των ευρωπαϊκών χρηματοπιστωτικών μονοπωλίων, ότι αν το κάνουν θα φέρουν την Κύπρο σε σύγκρουση με την ΕΚΤ. Kαμία πολιτική δύναμη στην Κύπρο δεν θέλει τη σύγκρουση με τους φορείς της τοκογλυφίας. Το πιο πάνω παράδειγμα αποδεικνύει του λόγου το αληθές για την τραγική κατάσταση που οδηγούν οι κυρίαρχες δυνάμεις το λαό.
Είναι ειρωνεία ότι ένα από αυτά τα όρνεα είναι και η PIMCO. Η οποία αξιολόγησε την κυπριακή οικονομία το 2012 (τότε σύμβουλος της κυβέρνησης) και συνέβαλε στην ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών με λεφτά του λαού, ενώ σήμερα αγοράζει με 50% έκπτωση περίπου 22,000 χιλιάδες δάνεια και σχεδόν 6,000 χιλιάδες περιουσιακά στοιχεία που είχαν δοθεί στις τράπεζες (Κύπρου) ως εγγυήσεις. Το σύνδρομο της Στοκχόλμης, η αγάπη και η διαφήμιση του «βιαστή» μου (βλέπε συγκλονιστικές πληρωμένες διαφημίσεις της Altamira και άλλων σε τιμές εξευτελιστικές στα ΜΜΕ), καλλιεργείται και κάποιοι πλουτίζουν από αυτό.
Ανακαλύπτουν σήμερα ορισμένοι ότι τα λιμάνια ιδιωτικοποιήθηκαν και πέφτει ο τζίρος. Μα και τα αεροδρόμια ιδιωτικοποιήθηκαν και δεν πέφτει ο τζίρος. Το ερώτημα είναι σε ποιων τις τσέπες πάει ο τζίρος. Ποιοι ελέγχουν, αντί του λαού, τους πόρους αυτού του κράτους; Βελτίωσαν οι μάζες τη θέση τους ή η ανασφάλεια και η οικονομική εξάρτηση οξύνθηκε; Από το 2008 με το ξέσπασμα της κρίσης μέχρι το 2020, το ετήσιο κέρδος των επιχειρήσεων στην Κύπρο ήταν κατά μέσο όρο 40%, ενώ το εργατικό κόστος και οι μισθοί έπεσαν. Και ασφαλώς δεν μιλάμε για τις πολύ μικρές κυπριακές επιχειρήσεις. Να ένα ακόμα δίδαγμα για το ποιοι πλήγηκαν και τι πρέπει να αλλάξει.
Με λίγα λόγια, όχι μόνο δεν τίθεται προγραμματικά αίτημα απεγκλωβισμού από τις μνημονιακές νομοθεσίες. Όχι μόνο δεν τίθεται στη βάσανο της συζήτησης το ερώτημα ανάπτυξη και ευημερία για τους πολλούς ή για τους λίγους. Όχι μόνο δεν υπονοείται έστω η συζήτηση για ρήξη με την Ευρωπαϊκή Ένωση και τις πολιτικές του μεγάλου κεφαλαίου και των φορέων του, αλλά η πολιτική σύγκρουση ενδύεται επιπλέον τον μανδύα του πολιτικαντισμού. Αποκρύβουν ανομολόγητες αλήθειες, συγκαλύπτουν τις αιτίες και τις λύσεις. Στην καλύτερη περίπτωση οι ιεροκήρυκες του μονοπωλιακού καπιταλισμού μιλούν για την «ευημερία» και για φτιασιδώματα. Στη χειρότερη, μιλούν για αδιέξοδο και μονόδρομο που δεν επιτρέπει θεμελιώδεις αλλαγές. Μια ουτοπία. Ξεχνούν ότι είναι ο δικός τους ρεαλισμός που ευθύνεται για το γεγονός ότι μια μεγάλη μερίδα του λαού βιώνει την ανασφάλεια και τη δυσπραγία, ενώ δεν βρίσκει αποκούμπι.
Κι όμως αυτός ο λαός έχει αποκτήσει συσσωρευμένη πείρα δεκαετιών για να πείθεται με τόσο υποτιμητικό τρόπο και περιεχόμενο συζήτησης. Πρέπει να ζητήσει το λόγο. Ας απαιτήσει και ας συμμετέχει για να χαραχτούν νέοι δρόμοι. Όχι από τα κανάλια όπου βλέπει σήμερα να παρελαύνουν ψηφοδέλτια που συγκαλύπτουν την εκμετάλλευση. Η απαίτηση να γίνει παντού, στους δρόμους, στην εργασία, στην ίδια τη ζωή.
Ας ξεκινήσουμε με την παραδοχή ότι οι μύθοι που καλλιεργήθηκαν αποδείχτηκαν στην πράξη ότι πλουτίζουν τους λίγους και ζημιώνουν τους πολλούς. Ας δυσκολέψουμε όσους αναπαράγουν τις ίδιες συνταγές. Ας μην προσποιούμαστε τους βολικά χαζούς. Ένα καλύτερο μέλλον απαιτεί το λαό μπροστά. Μορφωμένο, αγωνιστικό με στόχους, βραχυπρόθεσμους και στρατηγικούς.
