Η επανάσταση του 1821 αποτελεί την απαρχή της δημιουργίας του ελληνικού κράτους. Ταυτόχρονα αποτελεί μνημείο επαναστατικότητας, ενός λαού που έζησε για 400 και πλέον χρόνια υπό πλήρη οθωμανικό ζυγό, κάτι που είχε σε πολύ μεγάλο βαθμό διαμορφώσει συνειδήσεις και κουλτούρα ραγιαδισμού.
Στον κορυφαίο αυτό αγώνα, μέσα σε συνθήκες όπου καταγράφονταν πολλά προσωπικά συμφέροντα και ατζέντες, γράφτηκαν μέσω της δράσης, χρυσές σελίδες ηρωισμού, κυρίως από το λαό και τους γνήσιους εκπροσώπους του. Τέτοιες σελίδες ηρωισμού και αυτοθυσίας γράφτηκαν σε ολόκληρο το Μοριά, στο Μεσολόγγι, στα Δερβενάκια, στην Αλαμάνα, σε όλη τη γεωγραφικά μικρή τότε επικράτεια της επαναστατημένης Ελλάδας.
Η επίσημη αφήγηση του 1821, διαμορφώθηκε στα χρόνια που ακολούθησαν την επανάσταση καθώς σε αυτή την ιστορία, παρεισέφρησαν σκοπιμότητες και συμφέροντα, παραχάραξη και απόκρυψη, με στόχο τη θωράκιση και θεσμοθέτηση της νέας εξουσίας, των νέων πλέον κυριάρχων τάξεων, ξένων και ντόπιων, επί του λαού.
Σε αυτή τη προσπάθεια, μια επανάσταση που σκοπό και κορυφαία επιλογή, είχε τη δημιουργία ενός έθνους-κράτους, ως προοδευτική και απαραίτητη για την εποχή της εξέλιξη, στο αφήγημα προστέθηκαν στη συνέχεια στοιχεία από την αρχαία Ελλάδα και τη θρησκεία, για πρόσωπα και καταστάσεις, που επινοήθηκαν.
Από τη μια η εκκλησία που δεν ευνόησε την επανάσταση, απέκτησε κύριο ρόλο στο αφήγημα, ρόλο που δεν τον είχε κερδίσει με τη δράση της, ενώ ταυτόχρονα κι άλλοι συνεργάτες των Τούρκων και κοτσαμπάσηδες της εποχής, πήραν τη θέση γνήσιων λαϊκών αγωνιστών.
Έτσι, όσοι ήθελαν να ελέγξουν το μέλλον, έντυσαν το νέο ιδεολόγημα των Ελλήνων με στοιχεία που παρερμηνεύουν σε σημαντικό βαθμό, την ιστορική αλήθεια και τον πραγματικό αγώνα του ελληνικού λαού… Μέσω αυτού του κυρίαρχου αφηγήματος όμως, δημιουργήθηκε το πλαίσιο, ώστε οι Έλληνες να αποκτήσουν πλέον μια νέα ταυτότητα και ένα νέο κράτος, ήρωες και ινδάλματα που υπήρξαν και άλλα που δημιουργήθηκαν. Ο Μακρυγιάννης, στα απομνημονεύματα του, αναφέρεται σχετικά σε αρκετά παραδείγματα…
Μια επανάσταση που ξεκίνησε με ταξικό περιεχόμενο, συνενώνοντας τους ραγιάδες και το προοδευτικό μέρος της ανερχόμενης ελληνικής αστικής τάξης, με κοινή δίψα για ελευθερία και ανάπτυξη, παραμέρισε στη συνέχεια τους λαϊκούς πόθους και προσδοκίες. Η επιβολή του Όθωνα από έξω, στην ηγεσία του νέου κράτους, έστειλε το μήνυμα πως οι δυτικοί, δεν θα επέτρεπαν στο λαό να γίνει αφέντης. Έτσι, μια ξενόφερτη κυβέρνηση σε συνεργασία με την υπό διαμόρφωση ξενόδουλη ελληνική αστική τάξη, χάραξαν το μέλλον του κράτους και του λαού, στην απουσία του από τα κέντρα αποφάσεων.
Για τις συνθήκες της εποχής τότε, δεν προκαλεί έκπληξη, το ότι δεν υπήρχε ξεκάθαρη κοινή ιδεολογία ανάμεσα στους επαναστάτες και αντίληψη για μια κοινωνία δικαιοσύνης. Παρά τους ηρωισμούς και το αίμα, σε κάποιο στάδιο η επανάσταση κατέληξε σε αδιέξοδο, κυρίως λόγω των συντριπτικά υπέρτερων Οθωμανικών δυνάμεων, αλλά και της αδυναμίας για ενότητα μεταξύ των επαναστατημένων. Η παρέμβαση των ξένων βοήθησε να κυλήσει η επανάσταση και να ολοκληρωθεί ο στόχος. Κάπως έτσι, το κράτος περιήλθε στα χέρια των ξένων δυνάμεων και των ντόπιων εντολοδόχων. Έτσι χρίστηκε η ελληνική αστική τάξη, σε απόλυτη εξάρτηση από τα ξένα κέντρα εξουσίας και αυτό καθόρισε και τη μετέπειτα πικρή ιστορική εμπειρία για το λαό.
Ο λαός (με τους καπετανέους του) ξεκίνησε μια επανάσταση με στόχο την «ελευθερία ή το θάνατο», χωρίς να ξέρει που ακριβώς θα πάει και χωρίς να διασφαλίσει πως ότι κερδίσει πρέπει να το ελέγχει ο ίδιος, κυρίως το κράτος και τους θεσμούς του. Το ελληνικό κράτος είναι μια μέγιστη ιστορική κατάκτηση του λαού. Μέχρι σήμερα όμως, ο μέσος Έλληνας, παραμένει προδομένος και φτωχός, ενώ η διαχείριση του κράτους αλλάζει χέρια μεταξύ οικογενειών και κομμάτων που δείχνουν να τηρούν τις υποσχέσεις προς τους ξένους, με περισσότερη ευλάβεια παρά τις σωρεία υποσχέσεων στο λαό, που διαψεύδονται κατ’ επανάληψη με τραγικά αποτελέσματα.
Το κύριο δίδαγμα στην περίπτωση της ελληνικής επανάστασης, είναι πως, ενώ μια επανάσταση μπορεί να θεωρηθεί κορυφαία πράξη ενός λαού για απελευθέρωση από την κατοχή και τη σκλαβιά, αν δεν προνοείται ο έλεγχος των μέσων παραγωγής και κατά συνέπεια του ίδιου του κράτους από το λαό, η εκμετάλλευση και η καταπίεση θα συνεχιστεί με νέους πρωταγωνιστές.
Στην περίπτωση της Ελλάδας, όπως και σε πολλά παρόμοια κράτη, ο αγώνας για πραγματική απελευθέρωση συνεχίζεται, από το λαό και τις επαναστατικές δυνάμεις. Άλλη τέτοια κορυφαία στιγμή στην ιστορία του ελληνικού λαού ήταν η περίοδος των αγώνων του ΕΑΜ-ΕΛΑΣ, όπου ο αγώνας στην ουσία κερδήθηκε, μα τα λάθη και κυρίως οι επεμβάσεις των ιμπεριαλιστικών δυνάμεων, ακύρωσαν την κατάκτηση του λαού και στη συνέχεια τον βύθισαν στο αίμα και στη δυστυχία. Το έπος του ΕΑΜ-ΕΛΑΣ είναι συνέχεια και αποτέλεσμα τόσο της επανάστασης του 1821, όσο και των όσων την ακολούθησαν αμέσως μετά με την ανάμειξη των ξένων.
Με βάση λοιπόν τη συγκεκριμένη ιστορική εμπειρία, μπορούμε να πούμε με βεβαιότητα πως οι επαναστάσεις περνούν από πολλά στάδια και εποχές, μέχρι να μπορέσει ο λαός να γευτεί τους καρπούς των αγώνων και των θυσιών του. Η επανάσταση λοιπόν πρέπει να συνεχιστεί για να δικαιωθεί ο λαός και οι πόθοι του.
