Η ιστορία της σοβιετικής ποδοσφαιρικής ομάδας START, που νίκησε τους ναζί στο γήπεδο με αποτέλεσμα την εκτέλεση των παικτών της
Χαρακτηρίστηκε «ο αγώνας του θανάτου»… Στην Ιστορία έμεινε ως μια από τις σημαντικές περιπτώσεις όπου ένα αθλητικό γεγονός, στην προκειμένη περίπτωση ένας ποδοσφαιρικός αγώνας, ξεφεύγει από τα στενά αθλητικά πλαίσια. Και εξελίσσεται σε μια μάχη υπεράσπισης των ιδανικών που αναδείχθηκαν από τη Μεγάλη Οκτωβριανή Επανάσταση και τη δημιουργία του πρώτου σοσιαλιστικού κράτους στον κόσμο, της ΕΣΣΔ, απέναντι στο φασισμό και το ναζισμό. Η ιστορία της σοβιετικής ποδοσφαιρικής ομάδας START στο κατεχόμενο από τους ναζί Κίεβο το 1942, που κατέληξε στην εκτέλεση 15 Σοβιετικών ποδοσφαιριστών από την Ουκρανία, αφού τόλμησαν να αμφισβητήσουν με συγκεκριμένο τρόπο τους κατακτητές, είναι συγκλονιστική. Αλλά, παράλληλα, αποτελεί ξεκάθαρο παράδειγμα που δείχνει ότι μια χούφτα άνθρωποι γαλουχημένοι με τις αρχές της Οκτωβριανής Επανάστασης και της σοσιαλιστικής οικοδόμησης, δεν υπέκυψαν και δεν πρόδωσαν τα ιδανικά τους, ούτε όταν βρέθηκαν αντιμέτωποι με το θάνατο.
Ποδόσφαιρο στη λαίλαπα του πολέμου
Η πείνα, η εξαθλίωση αλλά και οι εκτελέσεις σε καθημερινή βάση είναι η πραγματικότητα στο Κίεβο του 1941, όπου η πόλη στενάζει κάτω από το ζυγό των ναζί, την ώρα που η επιχείρηση «Μπαρμπαρόσα» βρίσκεται σε πλήρη εξέλιξη. Κατά την κατάκτηση του Κιέβου, οι ναζί πιάνουν περίπου 630.000 αιχμαλώτους, ανάμεσά τους και πολλούς αθλητές που ανήκουν στην ομάδα της Ντιναμό Κιέβου. Μια ομάδα που είχε ιδρυθεί το 1927 από δυο νεαρούς Σοβιετικούς αξιωματικούς της αστυνομίας, προκειμένου και στο Κίεβο (όπως και σε άλλες πόλεις) να υπάρχει παράρτημα του αθλητικού σωματείου Ντιναμό Κλαμπ που είχε ιδρύσει η Σοβιετική Αστυνομία. Μάλιστα, το γεγονός ότι οι περισσότεροι αιχμάλωτοι αθλητές ήταν αστυνομικοί, έκανε τους ναζί να τους θεωρήσουν επικίνδυνους μπολσεβίκους και φυσικά έτυχαν… ειδικής μεταχείρισης.
Ομως, η τύχη έπαιξε ένα καθοριστικό παιχνίδι. Ο επικεφαλής ενός αρτοποιείου που είχαν ανοίξει οι ναζί για τις ανάγκες του στρατού και δούλευαν Ουκρανοί εργάτες, Γιόζεφ Κόρντιτς, είχε μια απρόοπτη και καθοριστική συνάντηση. Ξαφνικά συνάντησε ένα πρωί σε άθλια κατάσταση από τις κακουχίες και τραυματισμένο από τον πόλεμο, ίσως το μεγαλύτερο όνομα της προπολεμικής ποδοσφαιρικής Ντιναμό Κιέβου (αλλά και του τότε σοβιετικού ποδοσφαίρου), τον Κόλια Τρούσεβιτς. Αφού τον πήρε στο αρτοποιείο, όπου ανάμεσα στους εργάτες υπήρχαν αρκετοί αθλητές της ομάδας του Κιέβου, η ιδέα της συγκρότησης μιας ποδοσφαιρικής ομάδας άρχισε να παίρνει σάρκα και οστά, στις αρχές του 1942. Ο Τρούσεβιτς άρχισε να ψάχνει για πρώην συμπαίκτες που ίσως να είχαν επιζήσει της γερμανικής επιδρομής, όπως και για υπόλοιπους γνωστούς του παίκτες από άλλες ομάδες. Σε λίγο καιρό είχαν συγκεντρωθεί αρκετοί τόσο από την Ντιναμό όσο και από άλλους συλλόγους.
Με όπλο την κόκκινη σημαία
Την ίδια εποχή, στο πλαίσιο της προπαγάνδας των ναζί στην πόλη και με τη βοήθεια ενός δοσίλογου, του Ουκρανού εθνικιστή και πρώην ποδοσφαιριστή Γκιόργκι Σφετσόφ, επανέφεραν το ποδόσφαιρο στην πόλη δημιουργώντας παράλληλα και μια ομάδα, τη Ρουχ. Ο Σφετσόφ προσπάθησε να πείσει όσους παίκτες ήταν στο αρτοποιείο και αποτελούσαν σπουδαία ονόματα του ποδοσφαίρου (ιδιαίτερα μάλιστα τον Τρούσεβιτς) να ενταχθούν στην ομάδα, κυρίως για προπαγανδιστικούς λόγους. Το γεγονός, όμως, ότι ήταν συνεργάτης των Γερμανών και οι υπόλοιποι ποδοσφαιριστές της Ρουχ ήταν ομοϊδεάτες του, δεν ενθουσίασε τους Σοβιετικούς ποδοσφαιριστές, που με μπροστάρη τον Τρούσεβιτς αρνήθηκαν και δημιούργησαν τον δικό τους σύλλογο, που ονόμασαν FC START.
Τον Ιούνη του 1942 ορίζεται η έναρξη του λεγόμενου ποδοσφαιρικού πρωταθλήματος Κιέβου, με τον πρώτο αγώνα να είναι αυτός μεταξύ της Ρουχ και της START . Για τον δοσίλογο Σφετσόφ το παιχνίδι είναι ένα μεγάλο στοίχημα, προκειμένου να τιμωρήσει την άρνηση των Σοβιετικών αθλητών, αλλά και να γίνει πιο αρεστός στους ναζί εάν η Ρουχ νικούσε. Οι παίκτες της Ρουχ ήταν κατάλληλα προετοιμασμένοι. Με άδειες από τις δουλειές τους, καλύτερο υλικό εξοπλισμό, οργανωμένη προπόνηση. Στην αντίπερα όχθη, οι παίκτες της START εκτός από τις μάλλινες φανέλες που κάπου είχαν βρει εγκαταλειμμένες, τίποτα άλλο οργανωμένο. Ο καθένας ό,τι παπούτσια έβρισκε, προπόνηση στα διαλείμματα της δουλειάς (αφού το αρτοποιείο οι ναζί το ήθελαν ανοιχτό 24 ώρες).
Ομως, είχαν κάτι άλλο… Το πάθος να υπερασπιστούν τα ιδανικά τους. Κάτι που φάνηκε στα λόγια του Τρούσεβιτς λίγο πριν τον αγώνα, αφού σύμφωνα με μαρτυρίες τόνισε στους συμπαίκτες του: «Δεν έχουμε όπλα να τους πολεμήσουμε. Θα παίξουμε με τα χρώματα της σημαίας μας. Οι φασίστες θα καταλάβουν ότι αυτό το χρώμα είναι ανίκητο». Και πραγματικά, το τελικό σκορ 7-2 υπέρ της START μαρτυράει το τι έγινε στο γήπεδο. Και ήταν μόνο η αρχή. Ακολούθησαν οι νίκες επί μιας ομάδας Ούγγρων στρατιωτών (συνεργάτες των ναζί) με 6-2, μιας αντίστοιχης Ρουμάνων στρατιωτών (επίσης συνεργάτες) με 11-0 και μιας επίλεκτης του γερμανικού στρατού με 6-0.
Νίκησαν ξέροντας τι τους περιμένει
Οι νίκες της START είχαν πάρει μια μορφή αντίστασης, αφού οι κάτοικοι του Κιέβου έβλεπαν με αυτόν τον τρόπο την αμφισβήτηση των κατακτητών. Από την άλλη, οι ναζί και ντόπιοι συνεργάτες είχαν αρχίσει να θορυβούνται από το γεγονός, και ιδιαίτερα μετά την ήττα της ομάδας του γερμανικού στρατού. Γι’ αυτό και αποφάσισαν να ορίσουν αντίπαλο της START μια ομάδα επίλεκτων της Λουφτβάφε. Το πρώτο πείραμα αποτυγχάνει πλήρως για τους κατακτητές, αφού η ομάδα της Λουφτβάφε χάνει με 5-1. Τώρα οι ναζί όρισαν αγώνα ρεβάνς τρεις μέρες μετά (9 Aυγούστου 1942). Την ίδια ώρα, ζητούν διπλασιασμό της παραγωγής του αρτοποιείου, με αποτέλεσμα στους παίκτες να μένει κάτι λιγότερο από τρεις ώρες τη μέρα για ύπνο.
Αρχίζουν να απειλούν με εκτελέσεις και επιβάλλουν κλίμα τρομοκρατίας στους εργαζόμενους του αρτοποιείου, έχοντας σαφή στόχο να τρομάξουν τους ποδοσφαιριστές που εργάζονται εκεί. Ο λαός του Κιέβου όμως τη μέρα του αγώνα, ξέροντας τις τακτικές των ναζί, δίνει βροντερό «παρών» κατακλύζοντας το γήπεδο της ΖΕΝΙΤ και αψηφώντας τις δυνάμεις κατοχής που πάνοπλες έχουν περικυκλώσει το γήπεδο και τους γύρω χώρους. Η γερμανική ομάδα εμφανίζεται με 7 καινούργιους παίκτες σε σχέση με το πρώτο παιχνίδι, ενώ διαιτητής αναλαμβάνει ένας αξιωματικός των SS. Η αντίδραση των ποδοσφαιριστών της START στο ξεκίνημα να μη χαιρετίσουν φασιστικά (παρά το γεγονός ότι τους είχαν επιβάλει να το κάνουν), αλλά να βάλουν το χέρι στο μέρος της καρδιάς, έδειξε στον κόσμο ότι παρά τις δύσκολες συνθήκες και το γεγονός ότι οι Γερμανοί ήθελαν πάση θυσία τη ρεβάνς, δεν θα τους κάνουν τη …χάρη.
Και πραγματικά, έτσι έγινε. Παρά τα τερτίπια του διαιτητή και την αντιαθλητική συμπεριφορά των αντίπαλων παικτών, το τελικό σκορ έγραψε 5-3 υπέρ της START , ξεσηκώνοντας όλους όσοι βρέθηκαν στις εξέδρες. Την ίδια ώρα, Γερμανοί αξιωματούχοι και στρατιώτες δεν μπορούν να κρύψουν την ταπείνωση. Και αποφασίζουν να δράσουν… Διατάσσουν «έκτακτη ανάκριση» και αμέσως μετά το παιχνίδι οι ποδοσφαιριστές οδηγούνται στα γραφεία της γερμανικής διοίκησης. Δυο μέρες μετά, κάποιοι θα τους δουν να φορτώνονται σε στρατιωτικό φορτηγό με ισχυρή συνοδεία. Αυτή ήταν και η τελευταία φορά που κάποιος πολίτης του Κιέβου είδε τους ήρωες παίκτες της START …
Aπό τον Ριζοσπάστη (εκφραστικό όργανο του ΚΚ Ελλάδας)
