Οι μέρες λιγοστεύουν και το περιβάλλον κουράστηκε

Όταν οι άνθρωποι που ζουν στον καπιταλισμό, αφιερώνουν μέρες για κάτι, σημαίνει πως το σύστημα απέτυχε. Εάν όλες οι 365 μέρες του χρόνου δουλεύουν για τη μεγιστοποίηση των κερδών και της εκμετάλλευσης, τότε μια συμβολική μέρα «τιμής» στα θύματα, μάλλον υποκρισία είναι. Ένα σύστημα που τελεί διαρκώς σε «κρίση» δεν αυτοδιορθώνεται.

Η οικονομική κρίση δεν αποτελεί απλά «κρίση οικονομίας», αλλά μέρος της ευρύτερης οικολογικής κρίσης. Αυτή η διαπίστωση αποτελεί επιστημονικά τεκμηριωμένο προβληματισμό, αναφορικά με την κύρια αντίθεση, που χαρακτηρίζει την ανάπτυξη του ανθρώπινου είδους ιστορικά. Βασική αντίθεση, που άπτεται της θέσης του ανθρώπου στην οικολογική αλυσίδα και ισορροπία και των επιπτώσεων των πράξεων του, στο περιβάλλον, από το οποίο προέρχεται και εξαρτάται για την επιβίωση του. Ιστορικά, είναι καταγραμμένο, πως ανάλογα με το είδος του κοινωνικο-οικονομικού συστήματος που επικρατούσε, ανάλογη ήταν και η ένταση της εκμετάλλευσης του περιβάλλοντος και το μέγεθος των επιπτώσεων από την διαδικασία της ανάπτυξης, στο περιβάλλον και στους φυσικούς πόρους.

Η μεγαλύτερη σε διάρκεια κρίση που αντιμετωπίζει ο πλανήτης και δυστυχώς κορυφώνεται, είναι η περιβαλλοντική, με προβλήματα παγκόσμιας διάστασης και αλληλοεξαρτώμενα, τα οποία όμως, έχουν ως κύρια αιτία, τον άνθρωπο και το κυρίαρχο σύστημα εκμετάλλευσης των φυσικών πόρων και του ανθρώπου. Η κλιματική αλλαγή, τα ακραία καιρικά φαινόμενα, η καταστροφή των δασών και της βιοποικιλότητας, η φτώχεια και οι πόλεμοι για έλεγχο των φυσικών πόρων, εντάσσονται στην ευρύτερη σφαίρα του παγκοσμίου οικολογικού προβλήματος.

Το ζήτημα της όξυνσης της οικολογικής κρίσης σε συνδυασμό με την οικονομική κρίση φανερώνει την αδυναμία του κυρίαρχου καπιταλιστικού συστήματος να διαχειριστεί τις αντιθέσεις που το διακρίνουν, αντιθέσεις που έχουν να κάνουν με τον κερδοσκοπικό χαρακτήρα των παραγωγικών διαδικασιών, εις βάρος του ανθρώπου, των εργαζομένων και της ίδιας της φύσης.

Τόσο ιστορικά, αλλά ιδιαίτερα στις μέρες μας, με αφορμή την οικονομική κρίση του καπιταλισμού, παρατηρείται μια επικίνδυνη αναπτυξιακή στόχευση για «ανάπτυξη παντός είδους και ανεξαρτήτως περιβαλλοντικού κόστους». Βασικές παράμετροι της προστασίας του φυσικού περιβάλλοντος, όπως ευαίσθητα οικοσυστήματα, ο ίδιος ο θαλάσσιος χώρος, η ασφάλεια και η υγεία των ανθρώπων, διαπιστώνεται πως σε αρκετές περιπτώσεις τίθενται σε κίνδυνο, σε μια προσπάθεια να προωθηθούν αναπτύξεις και έργα, που αποσκοπούν στη συνέχιση της διαδικασίας επένδυσης και συσσώρευσης περισσότερου πλούτου, πάντοτε εις βάρος της φύσης και της κοινωνίας.

Η προστασία και διατήρηση της Βιοποικιλότητας, η σωστή διαχείριση των Ορυκτών και Υδάτινων πόρων, η ποιότητα του ατμοσφαιρικού αέρα, σε συνδυασμό με τη σωστή διαχείριση των εκπομπών αέριων ρύπων και των διαφόρων ρευμάτων αποβλήτων, είναι αποφασιστικής σημασίας για τη διατήρηση του περιβάλλοντος, της υγείας και ασφάλειας των ανθρώπωνκαι κανενός είδους ανάπτυξη, δεν δικαιολογείται αν παραβιάζει τα πιο πάνω. Ιδιαίτερα, όταν δεν λαμβάνει υπόψη την αντοχή αυτών των συστημάτων, όταν η φέρουσα ικανότητα αυτών των φυσικών πόρων, έχει σε πολλές περιπτώσεις ξεπεραστεί.

Ο όρος Αειφόρος Ανάπτυξη, στην αληθινή και ολιστική του έννοια, έχει συγκεκριμένο περιεχόμενο και πηγάζει από την ευρύτερη ιστορική-υλιστική ανάλυση, της οικονομικής, κοινωνικής, πολιτικής και περιβαλλοντικής πτυχής, της ανθρώπινης εξέλιξης. Οι περιορισμένοι φυσικοί πόροι του πλανήτη, αποτέλεσαν και συνεχίζουν να αποτελούν τη βάση για την ανάπτυξη των ανθρωπίνων κοινωνιών. Η ίδια η διαδικασία της οικονομικής και κοινωνικής ανάπτυξης του ανθρώπου, είναι άρρηκτα συνδεδεμένη, με τον τρόπο που οι φυσικοί πόροι τυγχάνουν χρήσης και εκμετάλλευσης.

Το καπιταλιστικό οικονομικό-κοινωνικό μοντέλο, προώθησε την, χωρίς περιορισμούς, εκμετάλλευση, τόσο των φυσικών, όσο και των ανθρώπινων πόρων, επειδή αυτή είναι η φύση του συστήματος, με αποτέλεσμα η διαδικασία ανάπτυξης, να οδηγήσει σε ένα εφιαλτικό αδιέξοδο για την ίδια τη βιωσιμότητα του πλανήτη και κατ’ επέκταση την συνέχιση της ζωής. Η ίδια η σημερινή οικονομική κρίση που βιώνει ο πλανήτης, είναι απότοκο της χωρίς όρια και φραγμούς ανταγωνιστικής εκμετάλλευσης του περιβάλλοντος από το κεφάλαιο, μια εκμετάλλευση που εντάθηκε τις τελευταίες δεκαετίες, σε ένα πολύ αντιδραστικό στάδιο εξέλιξης του παγκοσμιοποιημένου καπιταλισμού και με την επικράτηση των νεοφιλελεύθερων πολιτικών. Και αυτό συμβαίνει γιατί το σύστημα είναι ανίκανο να πράξει αλλιώς, καθώς η επιβίωση του κεφαλαιοκρατικού τρόπου παραγωγής τίθεται πάνω από τη φύση και τον ίδιο τον άνθρωπο. Ο καπιταλισμός δεν επιβιώνει χωρίς συνεχή κερδοφορία του κεφαλαίου, ενώ η φύση δεν επιβιώνει, ακριβώς λόγω αυτής της ακόρεστης δίψας του συστήματος.

Η βιωσιμότητα του πλανήτη αναπόφευκτα περνά μέσα από μια διαφορετική οικονομία, όπου δεν θα αποτελεί το βασικό κριτήριο η κερδοφορία του κεφαλαίου, αλλά το κοινωνικό όφελος και η διατήρηση της οικολογικής ισορροπίας. Με την πρόταση αυτή, οι λαοί ανεβαίνουν σε ψηλότερο επίπεδο αυτοσυνείδησης, όπου η ποιότητα ζωής δεν είναι συνδυασμένη με την υπερκατανάλωση και τη συσσώρευση πλούτου. Πρόκειται για ριζοσπαστική πρόταση που έχει ως κύριο στόχο το πέρασμα σε μια άλλη εποχή το συντομότερο δυνατό, γιατί είναι από όλους διαπιστωμένο πως οι επιπτώσεις που προκάλεσε το καπιταλιστικό σύστημα στο περιβάλλον είναι τόσο σοβαρές, που μόνο με ριζοσπαστικές αποφάσεις μπορεί να αντιμετωπιστούν, η φτώχεια, η αλλαγή του κλίματος, η καταστροφή της βιοποικιλότητας και σωρεία άλλων προκλήσεων για το σύνολο της ανθρωπότητας.

Το περιβαλλοντικό ζήτημα είναι άρρηκτα συνδεδεμένο με τις οικονομικές και κοινωνικές πολιτικές που θα πρέπει να διέπονται από την βασική αρχή, του σεβασμού και της εξασφάλισης ισορροπίας, ανάμεσα στις ανθρώπινες κοινωνίες και στο περιβάλλον. Οι παρούσες πολιτικές, που το κυρίαρχο σύστημα επιβάλλει, οδηγούν στην αντίθετη ακριβώς κατεύθυνση, για αυτό οι λαοί καλούνται να ανακόψουν πάση θυσία την καταστροφή. Η αριστερά, οι συνειδητοποιημένοι οικολόγοι, οι συνειδητοποιημένοι άνθρωποι ευρύτερα, οφείλουν στη ζωή και στον πλανήτη, τη στράτευση τους, ενεργοποιώντας το λαό, σε μια προοπτική πραγματικής και αειφόρας αλλαγής, ώστε το καπιταλιστικό σύστημα να αποτελέσει παρελθόν, πριν το ίδιο καταστήσει παρελθόν την ίδια τη ζωή στο πλανήτη .

Με άλλα λόγια, το να έχει καθιερώσει ο καπιταλισμός μια μέρα το χρόνο ως «μέρα περιβάλλοντος», είναι τόσο υποκριτικό όσο το να αφιερώνει ανάλογες μέρες, «για την εξάλειψη της φτώχειας» ή «για την εμπέδωση της ειρήνης». Τίποτα από αυτά δεν μπορεί να επιτευχθεί, εάν ο κόσμος είναι στα χέρια του κεφαλαίου.