Ωρα 4.45 πρωινή, Τετάρτη 14 Αυγούστου 1974. Οι κάτοικοι της Λευκωσίας αφυπνίζονται από τον βόμβο των αεριωθουμένων της τουρκικής αεροπορίας και τις εκρήξεις και από τον ανελέητο βομβαρδισμό που άρχιζε. Έχουν διαρρεύσει μόλις δύο ώρες από το ναυάγιο των συνομιλιών της Γενεύης και όλες οι ενδείξεις πείθουν ότι μια νέα φάση της ΝΑΤΟϊκής εισβολής έπρεπε να αρχίσει και πάλι για να ολοκληρώσει ό,τι είναι προγραμματισμένο – το διαμελισμό δηλαδή. Στις 5 το πρωί ο Μπαϊράκ «προειδοποιεί» ότι εάν οι τουρκικές κατοικημένες περιοχές υποστούν επίθεση, τότε τα αεριωθούμενα της τουρκικής αεροπορίας θα καταφέρουν απαντητικά κτυπήματα εναντίον των Ελλήνων. Την ίδια ακριβώς στιγμή η τουρκική αεροπορία βομβαρδίζει τα προάστια της Λευκωσίας. Λίγο αργότερα το ΡΙΚ αναγγέλλει ότι «αεροπλάνα της τουρκικής αεροπορίας εξαπέλυσαν απρόκλητον επίθεσιν κατά της Κύπρου». Το Συμβούλιο Ασφαλείας συνέρχεται στις 03.35 (ώρα Νέας Υόρκης) και υιοθετεί ομόφωνα νέο ψήφισμα (υπ’ αρ. 357) με το οποίο καλεί όλα τα μέρη να καταπαύσουν τις εχθροπραξίες και να επαναρχίσουν χωρίς καθυστέρηση τις διαπραγματεύσεις «για την αποκατάσταση της ειρήνης στην περιοχή και της συνταγματικής κυβερνήσεως στην Κύπρο, σύμφωνα με το ψήφισμα αρ. 353».
Προδομένοι αντιστάθηκαν οι Κύπριοι
Παρά το ψήφισμα του Σ.Α., οι εισβολείς συνεχίζουν την προέλασή τους, τόσο προς την κατεύθυνση της βιομηχανικής περιοχής Λευκωσίας και αεροδρομίου Τύμπου όσο και προς την κατεύθυνση της Αμμοχώστου.
Στη μάχη της Μιας Μηλιάς, όπως και σ’ όλη την έκταση του μετώπου, προδομένοι οι εθνοφρουροί μας εγκαταλείπονται από τους λιποτάκτες χουντικούς αξιωματικούς τους. Η προδοσία κόστισε εκατοντάδες άδικα σκοτωμένους, πολύ περισσότερους αγνοουμένους και πολλές εκατοντάδες αιχμαλώτους, μέσα σε μερικές ώρες άνισης αντιπαράθεσης των εθνοφρουρών μας με τη σύγχρονη πολεμική μηχανή του ΝΑΤΟ.
Οι περιοχές Μεσαορίας, Καρπασίας, Αμμοχώστου κ.ά. εκκενώνονται και νέες στρατιές προσφύγων προστίθενται στις ήδη υπάρχουσες. Στη 1 μετά το μεσημέρι τουρκικά αεροπλάνα «βομβαρδίζουν αδιακρίτως την πόλιν της Αμμοχώστου». Η ελληνική κυβέρνηση Καραμανλή ύστερα από πολύωρη συνεδρία του Υπουργικού αποφασίζει έξοδο της Ελλάδας από τη στρατιωτική συμμαχία του ΝΑΤΟ (η Ελλάδα ακόμη μέχρι σήμερα αποτελεί μέλος της φονικής ιμπεριαλιστικής συμμαχίας). Ογκώδεις διαδηλώσεις κατά της αμερικανο-τουρκικής συνωμοσίας συγκροτούνται στην Αθήνα και σε άλλες πόλεις της Ελλάδας. Αντιθέτως, στις Βρυξέλλες και στις άλλες πρωτεύουσες των κρατών-μελών του ΝΑΤΟ η απόφαση της Ελλάδας γίνεται δεκτή με έκδηλη ανησυχία. Κατά το απόγευμα της 14ης Αυγούστου οι δυνάμεις εισβολής φθάνουν στο Τζιάος, ενώ συνεχίζεται η αντίσταση σε ορισμένα μέτωπα.
Προκαλούσαν ακόμη οι πραξικοπηματίες
Στις δύο μετά το μεσημέρι της 15ης Αυγούστου συγκροτείται στη Λευκωσία στο Γραφείο Δημοσίων Πληροφοριών «ευρύτατη σύσκεψις αντιπροσωπευτικών παραγόντων της νήσου». Παρόντες: οι αρχηγοί των πολιτικών κομμάτων, οι ηγεσίες των συνδικαλιστικών, αγροτικών και άλλων οργανώσεων, οι εκδότες εφημερίδων, οι μητροπολίτες (παλαιοί και νέοι), αντιπρόσωποι των οργανώσεων αγωνιστών και οι πραξικοπηματίες ηγέτες της ΕΟΚΑ Β’ κ.λπ. Ο προεδρεύων της Δημοκρατίας, κ. Γλ. Κληρίδης, που έχει επιστρέψει στο μεταξύ από τη Γενεύη, μέσω Αθηνών, εκθέτει την κατάσταση -πολιτική και στρατιωτική. Αβάσταχτα προκλητική ήταν η παρουσία ένοπλων τραμπούκων της ΕΟΚΑ Β.
Το ΑΚΕΛ υπέβαλε αργότερα, γραπτώς, τις απόψεις του, στις οποίες διαλαμβάνονταν οι πιο κάτω πέντε θέσεις:
α) Να αποκατασταθεί πλήρως η συνταγματική νομιμότητα, η ομαλότητα και η δημοκρατική τάξη. Να χτυπηθούν αμείλικτα οι πράξεις βίας, αναρχίας, διαρπαγής και αυθαιρεσίας.
β) Να σχηματισθεί Κυβέρνηση Εθνικής Ενότητας στην Κύπρο, που να εκπροσωπεί όλες τις πολιτικές παρατάξεις.
γ) Επικεφαλής της Κυβέρνησης Εθνικής Ενότητας να τεθεί ο εκλεγμένος Πρόεδρος της Δημοκρατίας, Αρχιεπίσκοπος Μακάριος, του οποίου το διεθνές κύρος και η προβολή μπορούν και πρέπει να χρησιμοποιηθούν για την προώθηση της ιερής υπόθεσης της Κύπρου.
δ) Να επικρατήσει άρρηκτη εθνική ενότητα και συνεργασία ανάμεσα σ’ όλες τις πολιτικές παρατάξεις και να ενισχυθεί το εσωτερικό μέτωπο για τη σωτηρία της πατρίδας μας και τη λύση των φλέγοντων προβλημάτων του λαού.
ε) Να αναληφθεί έντονη διπλωματική δραστηριότητα από την κυβέρνηση της Κύπρου, για εξασφάλιση διεθνούς συμπαράστασης και βοήθειας. Επιβάλλεται ιδιαίτερα η άμεση αποστολή αντιπροσωπείας ανώτατου κυβερνητικού επιπέδου για επαφές και συνομιλίες με τη σοβιετική κυβέρνηση.
Μπήκαν στην πόλη οι οχτροί
Το βράδυ το ΒΒC μεταδίδει ότι τα τουρκικά στρατεύματα εισήλθαν στην πόλη – φάντασμα της Αμμοχώστου, ενώ απόβαση άλλων τουρκικών στρατευμάτων στο Λιμνίτη επιτρέπει εχθρικάς εισχωρήσεις προς την περιοχή της Λεύκας – Γαληνής. Το «σχέδιο Αττίλας» βαίνει προς πλήρη υλοποίηση. Στις 10 το βράδυ ο Ελληνας πρωθυπουργός, Κ. Καραμανλής, απευθύνει, μέσω του ΕΙΡΤ, διάγγελμα προς τον ελληνικό λαό. Αναφέρεται σε δήθεν «άφρον» πραξικόπημα της 15ης του Ιούλη, με όλες τις καταλυτικές συνέπειές του και στο τι «εκληροδότησε» στη σημερινή ελληνική κυβέρνηση το απελθόν δικτατορικό καθεστώς.
Στο μεταξύ, οι εισβολείς ρίχνουν όλο το βάρος των επιθέσεών τους στο δυτικό μέτωπο, με αντικειμενικό στόχο την κατάληψη της Μόρφου. Παράλληλα, εντείνουν την πίεσή τους στις περιοχές Γερολάκκου, Αγίου Παύλου, ΕΛΔΥΚ, κ.ά. Στις 4 το απόγευμα ο Προεδρεύων της Δημοκρατίας, Γλ. Κληρίδης, δηλώνει από το Ραδιόφωνο ότι «η κυβέρνησις της Κύπρου, ανταποκρινόμενη προς το τελευταίον ψήφισμα του Συμβουλίου Ασφαλείας, έχει διατάξει κατάπαυσιν του πυρός από της 6ης μ.μ. (ώρα Κύπρου) τής σήμερον».
Το Σάββατο 17 Αυγούστου με 11 ψήφους υπέρ και 3 αποχές (ΕΣΣΔ, Λευκορωσίας και Ιράκ, χωρών που θεωρούν ότι η πρόταση δεν ικανοποιούσε την προσπάθεια άμεσης και αποφασιστικής βοήθειας προς τον κυπριακό λαό), το Συμβούλιο Ασφαλείας ενέκρινε αργά το βράδυ σχέδιο ψηφίσματος της Γαλλίας. Το Συμβούλιο -αναφέρει το ψήφισμα- «εκδηλώνει την αποδοκιμασία του για τις μονομερείς στρατιωτικές ενέργειες κατά της Κυπριακής Δημοκρατίας» και «προτρέπει τα μέρη να συμμορφωθούν προς τις πρόνοιες όλων των ψηφισμάτων του Σ.Α., περιλαμβανομένων και εκείνων που αναφέρονται στην άνευ καθυστερήσεως αποχώρηση από το έδαφος της Κυπριακής Δημοκρατίας του ξένου στρατιωτικού προσωπικού, του οποίου η παρουσία δεν καλύπτεται από διεθνείς συμφωνίες».
Οι δυνάμεις εισβολής, παραβιάζουν και πάλι τη συμφωνία για την κατάπαυση του πυρός. Δεν αρκούνται πλέον στη «γραμμή Αττίλα» (από Μόρφου μέχρι Αμμόχωστο). Την Κυριακή 18 Αυγούστου εκπρόσωπος του ΟΗΕ αναφέρει ότι οι τουρκικές δυνάμεις κατέλαβαν τα υψώματα του Πυροΐου και ότι συγκρούσεις λαμβάνουν χώρα στη Δένεια. Το διπλό έγκλημα του ΝΑΤΟ ενάντια στον κυπριακό λαό ολοκληρώθηκε…
Τεράστιο το μέγεθος της προδοσίας
H συντονισμένη από το ΝΑΤΟ προδοσία που εκτελέστηκε από την ελληνική Χούντα και τους ντόπιους πραξικοπηματίες της ΕΟΚΑ Β δεν έμεινε μόνο μέχρι το πραξικόπημα αλλά συνεχίστηκε μέχρι την ολοκλήρωση του δίδυμου εγκλήματος.
Όπως σημειώνεται στο Πόρισμα της Βουλής για το Φάκελο της Κύπρου που υπερψηφίστηκε από όλα τα τότε κοινοβουλευτικά κόμματα πλην του ΔΗΣΥ και του ΕΥΡΩΚΟ, η κατάπαυση του πυρός, η οποία τηρήθηκε μόνο από την Εθνική Φρουρά, έδωσε τη δυνατότητα στην Τουρκία να αποβιβάσει ενισχύσεις, καθώς και άρματα μάχης και άλλα βαρέα όπλα και να προετοιμάσει αρχικά την επίθεση εναντίον των κωμοπόλεων Καραβά και Λαπήθου και στη συνέχεια τη δεύτερη φάση της εισβολής.
Το πόρισμα θέτει και τα σοβαρά ερωτηματικά που προκαλεί ο τρόπος αξιοποίησης της ΕΛΔΥΚ: «Η δύναμη δεν αξιοποιήθηκε για την αντιμετώπιση του τουρκικού προγεφυρώματος. Παρά το βομβαρδισμό που δέχθηκε το στρατόπεδο της δύναμης από την τουρκική αεροπορία, δεν υπήρξε μετακίνησή της σε χώρους διασποράς. Κατά την επίθεση εναντίον του θύλακα Κιόνελι-Αγύρτας το μεσημέρι της 20ής του Ιούλη, η οποία εξελισσόταν θετικά, αδικαιολόγητα δόθηκε διαταγή αναστολής και επιστροφής στο στρατόπεδο, για να επιχειρηθεί νέα νυκτερινή επίθεση, η οποία όμως συνάντησε την οργανωμένη άμυνα των τουρκικών δυνάμεων, οι οποίες εν τω μεταξύ είχαν ενισχυθεί από τις αερομεταφερόμενες δυνάμεις των αλεξιπτωτιστών. Το αποτέλεσμα της επίθεσης τελικά ήταν αρνητικό».
Δεν λήφθηκαν μέτρα άμυνας για την Αμμόχωστο
Όπως υπογραμμίζεται στο Πόρισμα «κατά την περίοδο κατάπαυσης του πυρός αδικαιολόγητα είχε επιτραπεί στις τουρκικές δυνάμεις να προωθήσουν και να οργανώσουν θέσεις άμυνας στην περίμετρο της Λευκωσίας, κυρίως στην περιοχή του Αγίου Δομετίου-ΕΛΔΥΚ, ώστε κατά την εκδήλωση της επίθεσης στη δεύτερη φάση της εισβολής να βρίσκονται σε πλεονεκτική θέση έναντι των ημετέρων δυνάμεων». «Οι διαβάσεις από την Κερύνεια προς τη Λευκωσία, ήτοι Μπογαζίου, Πανάγρων, Κλεπίνης και Βασίλειας-Λάρνακα Λαπήθου, δε ναρκοθετήθηκαν και δεν καταστράφηκαν ούτε λήφθηκαν, ως θα έπρεπε, μέτρα άμυνας για αποτροπή μεταφοράς στρατιωτικών δυνάμεων και αρμάτων μάχης από την περιοχή της απόβασης προς τη Λευκωσία, ώστε να αποτραπεί η εκδήλωση της δεύτερης φάσης. Κατά τη δεύτερη φάση δεν λήφθηκαν μέτρα άμυνας της Αμμοχώστου, με αποτέλεσμα να παραδοθεί αδικαιολόγητα στις τουρκικές δυνάμεις. Οι οπισθοχωρούσες δυνάμεις της Ε.Φ. είχαν οδηγίες να συγκεντρωθούν στην περιοχή των Αγγλισίδων και όχι της Αμμοχώστου» προστίθεται…
Ενδεικτικά για το μέγεθος της προδοσίας σε όλες τις φάσεις της τουρκικής εισβολής είναι τα συμπεράσματα του Πορίσματος για το Φάκελο της Κύπρου για τη μη μετακίνηση στρατευμάτων από τους πραξικοπηματίες, ενώ γνώριζαν για την επικείμενη εισβολή και η σκόπιμη μη αντιμετώπιση του προγεφυρώματος του Αττίλα όπως άλλωστε προνοούσαν τα σχέδια άμυνας της Κύπρου.
Το πόρισμα ακόμη αναφέρεται στην απουσία ναυτικής και αεροπορικής στήριξης από την Ελλάδα, στη μη χρήση των καταδρομών και των τεθωρακισμέων σύμφωνα με τις δυνατότητές τους και στη μη αξιοποίηση βάσει των σχεδίων άμυνας των μοιρών πυροβολικού. Προστίθεται η μη κατάληψη ή καταστροφή της διάβασης Μπογαζίου που επέτρεψε τη συνένωση του προγεφυρώματος με το θύλακα Κιόνελι-Αγύρτας και τη μετακίνηση μεγάλου αριθμού αρμάτων κατά τη διάρκεια της κατάπαυσης του πυρός, γεγονός το οποίο έκρινε και την έκβαση της επιχείρησης κατάληψης του 36,7% των εδαφών της Κύπρου. Όπως προκύπτει από το πόρισμα, η Χούντα είχε συναινέσει προς τις ΗΠΑ για παραχώρηση στους Τ/κ εξόδου προς τη θάλασσα παραπέμποντας στη συνένωση της κατειλημμένης Κερύνειας με τον τ/κ θύλακα Κιόνελι-Αγύρτας.
Συνέχισαν να καθοδηγούν την τραγωδία ΗΠΑ και ΝΑΤΟ
Στο κοινοβουλευτικό πόρισμα επισημαίνεται ότι η Τουρκία εκμεταλλεύθηκε την κατάπαυση του πυρός της 22ας του Ιούλη, για να μπορέσει να αποβιβάσει πρόσθετα στρατεύματα και βαρύ οπλισμό και να προβεί σε σταδιακή κατάληψη εδαφών, υπό την απαθή στάση ΗΠΑ, Βρετανίας, αλλά και των Ηνωμένων Εθνών. Όπως επίσης σημειώνεται στο πόρισμα για το Φάκελο της Κύπρου, στις 5 Αυγούστου 1974 ο Υφυπουργός Εξωτερικών Τζ. Σίσκο σε συνάντησή του με τον Τούρκο πρέσβη στις ΗΠΑ, Μεχίλ Ενενμπέλ, μεταξύ άλλων ανέφερε τα ακόλουθα: «Οι ΗΠΑ είχαν υιοθετήσει μια ισορροπημένη προσέγγιση που λάμβανε υπ’ όψιν τα κοινά συμφέροντα που έχουν οι ΗΠΑ και η Τουρκία με τη ΝΑΤΟϊκή Συμμαχία και τη σταθερότητα στην Ανατολική Μεσόγειο».
Σε δε απόρρητο έγγραφο του Υπουργείου Εξωτερικών των ΗΠΑ που συντάχθηκε στις 13 ή 14 Αυγούστου 1974 αναφέρονται, σύμφωνα με το πόρισμα, τα βασικά σημεία μιας συμφωνίας στη Γενεύη και επιπρόσθετα και τα ακόλουθα προς επιβεβαίωση των ανωτέρω: «Είναι επιθυμητό να κινήσουμε αυτή τη διαδικασία όσο το δυνατό ταχύτερα, για να εμποδιστεί η περαιτέρω επιδείνωση της κατάστασης ασφαλείας στο νησί, να μειωθεί η πιθανότητα εισόδου του Μακαρίου ή των Σοβιετικών στη διαδικασία και να υπάρξει πλεονέκτημα της διοίκησης Κληρίδη στη Λευκωσία. Αυτή η ώθηση είναι αναγκαία, διότι, ενώ ο Κληρίδης επιδιώκει γρήγορη πρόοδο και είναι πρόθυμος να κάνει μεγάλες παραχωρήσεις, δεν υπάρχει σημάδι ότι η Αθήνα ή η Αγκυρα βιάζονται και πολύ». Ο Σίσκο σε συνάντηση με τον Δανό πρέσβη Μπάρτελς στις 16 Αυγούστου 1974 ανέφερε τα ακόλουθα: «… είχαμε επίσης παρατηρήσει ότι οι Τούρκοι στην πραγματικότητα δεν ήθελαν τον Μακάριο και ότι ο Κληρίδης ήταν ένας αποδεκτός συμβιβασμός για την Αγκυρα. Η εκτίμησή μας ήταν ότι η επιστροφή Μακαρίου δεν μπορεί να αποτελέσει λύση του προβλήματος»…
Το ρόλο των ΗΠΑ και την εμπλοκή τους αποκαλύπτουν, όπως τονίζεται στο Πόρισμα, και αποσπάσματα από καταθέσεις ανώτατων στελεχών της ελληνικής χούντας:
Κατάθεση Γεωργίτση: «Οταν ρωτήσαμε ποιοι το γνωρίζουν (το πραξικόπημα) και αν υπάρχει κάλυψη, μας είπαν έχει δοθεί “οκέι”. Αυτό βγαίνει τότε, ποιοι ήταν οι άλλοι, οι Αμερικανοί».
Κατάθεση Μπονάνου: «Πολλάκις ο Ιωαννίδης με διαβεβαίωσεν ότι οι Τούρκοι δεν πρόκειται να αναμειχθούν, διότι και οι Αμερικανοί είναι υπέρ της ανατροπής του Μακαρίου και θα σταθούν δίπλα μας εις πάσαν περίπτωσιν».
Ο δικτάτορας Δ. Ιωαννίδης, σε γραπτή δήλωση την οποία κατέθεσε στη Βουλή των Ελλήνων, ανέφερε τα εξής: «Σε κατάθεσή του ο Τάσκα σε επιτροπή της Αμερικανικής Γερουσίας στις 25/9/1975 δήλωσε ότι την 21η του Ιούλη είχε συναντηθεί με τους ηγέτες των Ελληνικών Ενόπλων Δυνάμεων και τους προειδοποίησε να μην επιτεθούν. Ακόμα ότι αργότερα η CIA τον είχε ενημερώσει ότι η προειδοποίηση Τάσκα είχε ληφθεί σοβαρά υπ’ όψιν από τους επιτελάρχες και έτσι η Ελλάδα απέφυγε τον πόλεμο με την Τουρκία».
Ο Πέτρος Αραπάκης ανέφερε στην κατάθεσή του: «Οι σχεδιασμοί ξένων κέντρων αποφάσεων απέβλεπαν στην εξυπηρέτηση συμμαχικών συμφερόντων σε βάρος, στην περίπτωση αυτή, της Ελλάδας και της Κύπρου και υπέρ της Τουρκίας. Η εξόντωση του Μακαρίου απέβλεπε, πέρα από την αποτροπή του κινδύνου “κουβανοποίησης” της Κύπρου και της πρόληψης τριτοκοσμικών ενεργειών του, που θα μπορούσαν να αποβούν σε βάρος του Ισραήλ και των Δυτικών συμμάχων, στη διαμόρφωση συνθηκών ικανών να δικαιολογήσουν τη δημιουργία τουρκικής βάσης στη βόρεια Κύπρο, σύμφωνα με συμμαχική επιδίωξη».
Φιλοτουρκική στάση Κίσινγκερ και για Γενεύη
Στην έγγραφη κατάθεσή του στην Εξεταστική Επιτροπή για το Φάκελο της Κύπρου (2.7.1987) ο Γεώργιος Μαύρος, Αντιπρόεδρος και Υπουργός Εξωτερικών της ελληνικής κυβέρνησης εθνικής ενότητας το 1974, αναφέρει στους σημαντικότερους λόγους για την αποτυχία της Διάσκεψης της Γενεύης τους εξής: «Η στρατιωτική ανισορροπία στην Κύπρο, η ουδέτερη και απαθής στάση της Μεγάλης Βρετανίας και η φιλοτουρκική στάση του Κίσινγκερ… Θυμάμαι σχετικά ότι ο Κάλλαχαν, την παραμονή του Αττίλα ΙΙ, μου είπε ότι ο Κίσινγκερ ήτο απρόθυμος να ασκήσει πίεση επί της Τουρκίας, προκειμένου να παρεμποδίσει την προέλαση των στρατευμάτων της στην Κύπρο». Την ίδια ώρα στο πόρισμα για το Φάκελο της Κύπρου επισημαίνεται ότι το βρετανικό απόσπασμα των ΗΕ, το οποίο βρισκόταν στην περιοχή Λευκωσίας, ουδέν έπραξε για τον περιορισμό ή την αποτροπή προώθησης των τουρκικών δυνάμεων κατά τη διάρκεια της εκεχειρίας στην περιοχή Αγίου Δομετίου-ΕΛΔΥΚ-Γερολάκκου, με αποτέλεσμα κατά την έναρξη της δεύτερης φάσης της εισβολής, στις 14 Αυγούστου, να βρίσκονται σε πλεονεκτική θέση.
Τις ΗΠΑ επέκρινε ο Μακάριος
Την Πέμπτη 15 Αυγούστου οι ξένοι ραδιοσταθμοί (ΒΒC, Παρίσι, Κολωνία) μεταδίδουν λεπτομέρειες από τη δημοσιογραφική διάσκεψη του Προέδρου Μακαρίου στο Λονδίνο. «Θλίβομαι βαθύτατα», είπε ο Mακάριος, «διότι κατά τας τραγικάς αυτάς στιγμάς τας οποίας διέρχεται η Κύπρος, δεν ευρίσκομαι πλησίον του κυπριακού λαού, το δράμα του οποίου ζω». Ο Πρόεδρος Μακάριος κατά την εν λόγω διάσκεψη επέκρινε κυρίως τη στάση των HΠΑ, οι οποίες «ηδύναντο να ανακόψουν την τουρκικήν εισβολήν ή τουλάχιστον να περιορίσουν την περαιτέρω προέλασιν των τουρκικών επιδρομικών δυνάμεων». «Εάν -κατέληξε- η κατάκτησις κυπριακών εδαφών διά της ωμής βίας γίνει αποδεκτή, τότε και το κύρος των Ηνωμένων Εθνών ήθελε καταρρακωθεί και αι διακηρύξεις των Μεγάλων Δυνάμεων περί ειρήνης, δημοκρατίας και ασφαλείας ήθελον αποδειχθεί ψεύδη».
Στο μεταξύ, τόσο οι Βρετανοί όσο και οι Αμερικανοί προσπαθούν να μειώσουν τη σημασία της εξόδου της Ελλάδος από το ΝΑΤΟ… Ο ραδιοσταθμός του Παρισιού αντίθετα, που υποστηρίζει εκθύμως την ελληνική απόφαση, υπογραμμίζει ότι η στάση των ΗΠΑ και της Βρετανίας οφείλεται σε μια καλώς υπολογισμένη προσπάθεια να αποκρυβούν οι ενδεχόμενες προσπάθειες σε ό,τι αφορά το μέλλον των αμερικανικών και ΝΑΤΟϊκών βάσεων στην Ελλάδα.
Η πιο κάτω αναφορά βγάζει τη μάσκα του αμερικανικού ιμπεριαλισμού σχετικά με το κυπριακό πρόβλημα. Το ΒΒC μεταδίδει ότι το Στέιτ Ντιπάρντμεντ ευνοεί την ύπαρξη δύο αυτόνομων κεχωρισμένων περιφερειών στην Κύπρο, διότι έλαβε υπόψη του τα «μέχρι τώρα δεινά και δοκιμασίες της τουρκικής κοινότητας».Το Τελ-Αβίβ φοβάται ότι εξασθένιση του ΝΑΤΟ (μετά την ελληνική απόφαση) θα ενισχύσει τη σοβιετική παρουσία στη Μεσόγειο. Το Παρίσι σημειώνει την «ταχύτητα» με την οποία το Πρακτορείο ΤΑΣΣ μετέδωσε την είδηση περί εξόδου της Ελλάδος από το ΝΑΤΟ. Ο στρατάρχης Τίτο ζητά τον άμεσο τερματισμό των εχθροπραξιών, την αποχώρηση των ξένων στρατευμάτων από την Κύπρο και την αποκατάσταση της εδαφικής της ακεραιότητας. Ο Γ.Γ. του ΝΑΤΟ φθάνει στο Λονδίνο και έχει ιδιαίτερη συνάντηση με τον Βρετανό Υπουργό Εξωτερικών, κ. Κάλαχαν. Στην Αθήνα και σε άλλες πόλεις συνεχίζονται οι αντιαμερικανικές διαδηλώσεις. Τα συνθήματα: «Έξω οι Αμερικανοί από την Ελλάδα», «Κίσιντζερ δολοφόνε» κ.ά., αντηχούν σ’ όλη την ελληνική γη.
