Η επιμέλεια του κείμενου αποσπασμάτων του έργου, γίνεται πρώτιστα για να παρουσιαστούν μεν, αλλά και να υπάρχει μια συνέχεια με το προηγούμενο άρθρο μου, για τη συλλογική ταξική συνείδηση της εργατικής τάξης και των λαϊκών στρωμάτων και το καθήκον της Νέας Σκέψης – της σύγχρονης δηλαδή κοσμοθεωρίας του Μαρξισμού – Λενινισμού. Αυτής που υπηρετεί και η παρούσα ιστοσελίδα.
Διευκρινίζω ότι με τον όρο σοσιαλδημοκρατία στην εποχή που γράφτηκαν τα πιο κάτω κείμενα του Λένιν, εννοείται η επαναστατική σοσιαλδημοκρατία, το μετέπειτα κομμουνιστικό κίνημα δηλαδή.
«Η σοσιαλδημοκρατία καθοδηγεί τον αγώνα της εργατικής τάξης όχι μόνο για να επιτύχει πιο ευνοϊκούς ορούς πώλησης της εργατικής δύναμης, αλλά και για την κατάργηση του κοινωνικού καθεστώτος που αναγκάζει τους απόρους να πωλούνται στους πλουσίους. Η σοσιαλδημοκρατία (…) αντιπροσωπεύει την εργατική τάξη στις σχέσεις της (…) προς όλες τις τάξεις της σύγχρονης κοινωνίας, στις σχέσεις της προς το κράτος σαν σύγχρονη οργανωμένη πολιτική δύναμη. Γι’ αυτό είναι ευνόητο ότι (…) πρέπει να καταπιαστούμε δραστήρια με την πολιτική διαπαιδαγώγηση της εργατικής τάξης, με την ανάπτυξη της πολιτικής της συνείδησης». *
Αλήθεια ποσό πιο διαυγή και ουσιαστικά θα μπορούσαν να διατυπωθούν τα πιο πάνω λόγια από το Λένιν; Πιο πριν γραφεί και εξηγεί. «Οποίος ξέρει κάπως την πραγματική κατάσταση του κινήματος μας, δεν μπορεί να μην βλέπει ότι η πλατιά διάδοση του μαρξισμού συνοδεύτηκε από ορισμένη πτώση του θεωρητικού επιπέδου. Στο κίνημα, λόγω της πρακτικής του σημασίας και των πρακτικών επιτυχιών του, προσχωρήσαν πολλοί άνθρωποι με πολύ μικρή ή χωρίς καμία θεωρητική κατάρτιση.(…) ιδιαίτερα, καθήκον των ηγετών θα είναι να εμβαθύνουν όλο και περισσότερο σε όλα τα θεωρητικά προβλήματα, να απαλλάσσονται όλο και περισσότερο από την επίδραση της πατροπαράδοτης φρασεολογίας που κληρονομήθηκε από την παλιά κοσμοθεωρία, και να έχουν πάντα υπόψη τους ότι ο σοσιαλισμός, από τότε που έγινε επιστήμη, απαιτεί να τον μεταχειρίζονται σαν επιστήμη, δηλαδή να τον μελετούν». **
Τι είναι η υπόκλιση ή υποταγή στο αυθόρμητο;
«Η επαναστατική πείρα και η οργανωμένη πάλη είναι πράγματα που αποκτούνται. Φτάνει να έχει κανείς τη διάθεση να καλλιεργεί στον εαυτό του τα απαιτούμενα προσόντα! Φτάνει να έχει επίγνωση των ελλείψεων του, πράγμα που στην επαναστατική δράση είναι κάτι παραπάνω από τη μισή εξάλειψη των ελλείψεων αυτών! Αλλά το μισό κακό έγινε πραγματικό κακό, όταν η επίγνωση αυτή άρχισε να ατονεί, όταν παρουσιαστήκαν άνθρωποι – ακόμα και σοσιαλδημοκρατικά όργανα – που ήταν έτοιμοι τις αδυναμίες να τις ανάγουν σε αρετή, που επιχείρησαν μάλιστα να θεμελιώσουν και θεωρητικά τη δουλοπρέπεια και την υπόκλιση τους μπρος το αυθόρμητο (…) της κατεύθυνσης που το περιεχόμενο της χαρακτηρίζεται πολύ ανεπαρκώς με τον ορό “οικονομικισμός” έναν όρο πολύ στενό για να την αποδώσει» (που με άλλα λόγια) «σήμαινε ότι το συνειδητό πνίχτηκε ολότελα, από το αυθόρμητο των “σοσιαλδημοκρατών” (…), από το αυθόρμητο των εργατών εκείνων, που παρασύρονταν από το επιχείρημα ότι μια αύξηση κατά ένα καπίκι στο ρούβλι αξίζει περισσότερο από κάθε σοσιαλισμό και κάθε πολιτική, και ότι πρέπει «να αγωνίζονται ξέροντας ότι παλεύουν όχι για κάποιες μελλοντικές γενεές, μα για τον εαυτό τους και τα παιδιά τους». ***
«(…) κάθε υπόκλιση μπρος στο αυθόρμητο του εργατικού κινήματος, κάθε μείωση του ρόλου του “συνειδητού στοιχείου”, του ρόλου της σοσιαλδημοκρατίας, σημαίνει ταυτόχρονα – εντελώς ανεξάρτητα από το εάν αυτός που μειώνει αυτό το ρόλο το θέλει είτε όχι – δυνάμωμα της επίδρασης της αστικής ιδεολογίας πάνω στους εργάτες. Όλοι όσοι μιλούν για “υπερεκτίμηση της ιδεολογίας”, για μεγαλοποίηση του ρόλου του συνειδητού στοιχείου κλπ., φαντάζονται ότι το καθαρά εργατικό κίνημα μπορεί αυτό καθαυτό να επεξεργαστεί και θα επεξεργαστεί μια ανεξάρτητη ιδεολογία, αρκεί μόνο οι εργάτες “να αποσπάσουν από τα χέρια των ηγετών την τύχη τους”. Αυτό όμως είναι μεγάλο λάθος. (…) Η σύγχρονη σοσιαλιστική συνείδηση μπορεί να γεννηθεί μόνο πάνω στη βάση της βαθιάς επιστημονικής γνώσης. (…) Έτσι, η σοσιαλιστική συνείδηση είναι κάτι που έχει εισαχθεί απ’ έξω στην ταξική πάλη του προλεταριάτου(von aussen Hineingetragenes), και όχι κάτι που γεννήθηκε αυθόρμητα (urwüchsig) απ’ αυτήν. (…) Καθήκον της σοσιαλδημοκρατίας είναι να μπάσει στο προλεταριάτο με τη συνείδηση της θέσης του και τη συνείδηση του καθήκοντός του. Δεν θα χρειαζόταν να γίνει αυτό, αν η συνείδηση αυτή πήγαζε αυτόματα από την ταξική πάλη. (…) Μια και δεν μπορεί να γίνει λόγος για ανεξάρτητη ιδεολογία, επεξεργασμένη από τις ίδιες τις εργατικές μάζες στην πορεία του κινήματος, το ζήτημα μπαίνει μόνο έτσι: είτε αστική είτε σοσιαλιστική ιδεολογία. Μέσος όρος δεν υπάρχει (…) και γενικά σε μια κοινωνία που σπαράζεται από ταξικές αντιθέσεις δεν μπορεί να υπάρξει ποτέ εξωταξική ή υπερταξική ιδεολογία. Για το λόγο αυτό, κάθε μείωση του ρόλου της σοσιαλιστικής ιδεολογίας, κάθε απομάκρυνση από αυτή σημαίνει ταυτόχρονα και δυνάμωμα της αστικής ιδεολογίας. (…) Η αυθόρμητη όμως εξέλιξη του εργατικού κινήματος τραβάει ίσα – ίσα στην υποταγή του στην αστική ιδεολογία, (…) σημαίνει ακριβώς ιδεολογική υποδούλωση των εργατών στην αστική τάξη. Για αυτό το λόγο, το καθήκον μας, το καθήκον της σοσιαλδημοκρατίας είναι να αγωνιστούμε ενάντια στο αυθόρμητο για να αποτραβήξουμε το εργατικό κίνημα από αυτή της αυθόρμητη τάση, (…) να μπει κάτω από τα φτερά της αστικής τάξης, και να το τραβήξουμε κάτω από τα φτερά της επαναστατικής σοσιαλδημοκρατίας. (…) ποιος άλλος, όμως είναι ο ρόλος της σοσιαλδημοκρατίας, αν όχι να είναι το “πνεύμα”, που όχι μόνο πλανιέται, πάνω από το αυθόρμητο κίνημα, αλλά και ανεβάζει αυτό το κίνημα ως το ύψος του «προγράμματος της;». ****
* Τι να κάνουμε; τα φλέγοντα ζητήματα του κινήματος μας, εκδόσεις σύγχρονη εποχή σελίδα 70.
** Τι να κάνουμε; τα φλέγοντα ζητήματα του κινήματος μας, εκδόσεις σύγχρονη εποχή σελίδες 31-35.
*** Τι να κάνουμε; τα φλέγοντα ζητήματα του κινήματος μας, εκδόσεις σύγχρονη εποχή σελίδες 42-46.
**** Τί να κάνουμε; Τα φλέγοντα ζητήματα του κινήματος μας, εκδόσεις σύγχρονη εποχή σελίδες 47-64
