Όταν οι Ολλανδοί εξήγαγαν τα πρώτα φοινικόδεντρα στο ινδονησιακό νησί της Σουμάτρα τον 19ο αιώνα, μετέφεραν επίσης μετανάστες από την Ινδία και την Κίνα με σκοπό να καλλιεργήσουν τις φυτείες. Έκτοτε, όπως υπογραμμίζεται από έγκριτους επιστήμονες μεταξύ των οποίων και η Δρ Έμμα Κέλερ, η οποία ηγείται του τμήματος για τα δασονομικά προϊόντα, του Παγκόσμιου Ταμείου για τη Φύση (WWF), το φοινικέλαιο χρησιμοποιείται σχεδόν παντού. Η ίδια σημειώνει πως «το φοινικέλαιο βρίσκεται σχεδόν στα μισά από τα προϊόντα που αγοράζει κανείς στα σούπερ μάρκετ, από σαμπουάν και σαπούνια μέχρι πίτσες και μπισκότα, είναι παντού».
Σύμφωνα με αποτελέσματα που έχουν προκύψει από πληθώρα ερευνών, σήμερα, οι καλλιέργειες φοινικέλαιου στην Ινδονησία και τη γειτονική Μαλαισία αντιπροσωπεύουν περίπου το 85% της παγκόσμιας παραγωγής φοινικέλαιου, ενώ στις προαναφερθείσες καλλιέργειες υπολογίζεται πως απασχολούνται περίπου 3,5 εκατομμύρια εργαζόμενοι, με τη συντριπτική πλειοψηφία να είναι μετανάστες.
Βάσει στοιχείων που προέκυψαν από έρευνα που διεξήχθη από τη Διεθνή Αμνηστία, οι συνθήκες εργασίας στη βιομηχανία του φοινικέλαιου είναι άθλιες, ενώ παράλληλα αποκάλυψε στοιχεία, βάσει των οποίων επιβεβαιώνονται συμπεριφορές όπως καταναγκαστική και παιδική εργασία, έκθεση των εργατών σε τοξικά φάρμακα, μισθοί με ύψος ιδιαίτερα χαμηλότερο από το ελάχιστο νόμιμο, μακροχρόνια πλήρωση κεντρικών θέσεων εργασίας από προσωρινά απασχολούμενους εργαζόμενους, συχνή παράνομη εκδίωξη των αυτόχθονων πληθυσμών από τη γη τους.
Τα πιο πάνω επιβεβαιώνονται κι από έρευνα της Roundtable on Sustainable Palm Oil (RSPO) η οποία επικεντρώθηκε στην FGV Holdings Berhad, παγκόσμια τρίτη μεγαλύτερη εταιρεία στην παραγωγή φοινικέλαιου. Βάσει των αποτελεσμάτων της παραπάνω έρευνας η εν λόγω εταιρεία, προμηθεύει, μεταξύ άλλων, τους Procter & Gamble, Hershey, Unilever, Mars, PepsiCo, Nestle και Gargill. Πρόκειται για εταιρείες κολοσσούς οι οποίες διακηρύττουν πως υιοθετούν πολιτικές κατά της προμήθειας από τέτοιου τύπου, «κακούς», όπως τους αποκαλούν, προμηθευτές.
Οι παραπάνω παραβιάσεις είναι ένα ακόμη λαμπρό παράδειγμα του γεγονότος πως, άνθρωποι που έχουν ανάγκη από δουλειά, τίθενται στη διάθεση του αδίστακτου κεφαλαίου και το εξυπηρετούν. Κάπως έτσι, η εντατικοποίηση της εργασίας, οι καταναγκαστικοί όροι και οι άθλιες συνθήκες έχουν γίνει πλέον μια «φυσιολογική» και καθημερινή κατάσταση στη βιομηχανία του φοινικέλαιου. Όπως συμβαίνει και σε πολλούς άλλους τομείς της βιομηχανίας, το κεφάλαιο δεν υπολογίζει ούτε την ανθρώπινη αξία ούτε τον ανθρώπινο μόχθο και την ανθρώπινη αξιοπρέπεια, παρά μόνο τη συντήρηση και επέκταση των εταιρειών και τη μεγιστοποίηση του κέρδους.
Μέσω του καπιταλισμού, οι μεγαλοαστοί νιώθουν ανώτεροι των υπόλοιπων ανθρώπων, πιστεύοντας πως ελέγχουν και πως μπορούν να εξαγοράσουν τα πάντα με τον πλούτο. Ξεχνούν όμως πως ο πλούτος δεν εξαγοράζει τα πιο απλά και τα πιο πολύτιμα. Παραβλέπουν πως έχουν πάψει από καιρό, να είναι το πιο απλό, το πιο όμορφο κι ουσιώδες: να είναι άνθρωποι. Ευτελίζουν τη ζωή τους και θυσιάζουν τα πάντα στο βωμό τους κέρδους, με αποτέλεσμα να μετατρέπονται σε φασίστες, την πιο ακραία μορφή καπιταλισμού που μπορεί να συναντήσει κανείς.
Κλείνω με το ακόλουθο απόσπασμα από το βιβλίο του Βασίλη Ραφαηλίδη «Θερμοί και ψυχροί πόλεμοι»: «Κάθε μικροαστός ονειρεύεται τον αστό που ζεσταίνει μέσα του, που τον μεγαλώνει στο θερμοκήπιο της μεγάλης ελπίδας για ένα πέρασμα στην “ανώτερη τάξη”. Κάθε ψιλικατζής ονειρεύεται ένα σούπερ μάρκετ. Και επειδή το όνειρο για μερικούς πραγματοποιείται, όλοι οι χάχες πιστεύουν πως θα βγει αληθινό και γι’ αυτούς. Δεν έχει σημασία που οι περισσότεροι πεθαίνουν φτωχοί. Σημασία έχει που ο καπιταλισμός τούς επιτρέπει να ονειρεύονται τον δικό τους πλούτο. Και ο φασισμός, που είναι η ακραία μορφή καπιταλισμού, είναι μια εγγύηση για τη διατήρηση του ονείρου για ένα πέρασμα στην “ανώτερη τάξη”».
Παναγιώτης Ηλία
